Tác giả tác phẩm: Hình tượng con người chinh phục thế giới trong Ông già và biển cả – Ngữ văn 11
I. Tác giả Lê Lưu Oanh
– Lê Lưu Oanh: Giáo viên Đại học sư phạm Hà Nội – khoa Ngữ Văn – bộ môn Lý Luận văn học.
II. Tìm hiểu tác phẩm Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”
1. Thể loại: Văn bản nghị luận.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
– Tác phẩm được in trong Phân tích bình giảng tác phẩm văn học 12, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2013).
3. Phương thức biểu đạt
Văn bản Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả” có phương thức biểu đạt là nghị luận.
4. Tóm tắt văn bản Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”
Ông già và biển cả (1952) kể về cuộc hành trình săn đuổi và chinh phục con cá kiếm khổng lồ của một ông già trên biển cả, nhưng cuối cùng, con cá khổng lồ ấy lại bị đàn cá mập tấn công, rỉa thịt đến mức chỉ còn bộ xương. Hình tượng ông lão đánh cá trong tác phẩm tượng trưng cho người chinh phục thiên nhiên. Để chiến thắng được sức mạnh khổng lồ của thiên nhiên, ông lão phải vận dụng hết kinh nghiệm, trí thông minh, lòng dũng cảm của một ngư dân sống cả đời trên biển. Cuộc chiến của ông lão với con cá khổng lồ là cuộc chiến gay go và ngoan cường, khẳng định sức mạnh cả tinh thần và thể chất của con người. Nhưng ông lão vẫn kiên cường không bỏ cuộc. Bởi lẽ, cuộc đấu với con cá được ông lão coi là một cuộc đấu thực sự không chỉ vì mưu sinh mà còn vì danh dự của một con người sinh sống lâu trên mặt biển. Ông lão luôn tự động viên mình: “mày khỏe, mày luôn khoẻ”; “đầu ơi, hãy tỉnh táo, mình sẽ cố thêm lần nữa”; “hãy đứng vững, đôi chân kia”; “tỉnh táo vì tao, đầu à, bọn mày chưa bao giờ bại trận”;… Cuối cùng ông lão đã chiến thắng bắt được con cá kiếm khổng lồ. Đối với ngư dân, bắt được cá, mà cá càng to thì niềm vinh dự, lòng kiêu hãnh càng lớn. Con cá là vận may của ông lão sau hơn tám mươi ngày ròng rã lênh đênh trên biển. Ông già Xan-ti-a-gô (Santiago) là biểu tượng hùng vĩ của con người chinh phục biển cả, một mình đơn độc bắt cá và chống trả lũ cá mập khát máu.
5. Bố cục bài Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”
Gồm 2 phần.
+ Phần 1: Từ đầu đến “kinh nghiệm của ông lão.” – Những khó khăn mà ông lão phải trải qua.
+ Phần 2: Còn lại – Thành quả ông lão nhận được sau những cố gắng
6. Giá trị nội dung
– Văn bản đề cập đến vai trò của AI đối với cuộc sống và thế giới con người trong hiện tại và tương lai.
7. Giá trị nghệ thuật
– Sử dụng vốn từ ngữ, sự hiểu biết sâu rộng đã làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của văn bản nghị luận.
– Hệ thống lí lẽ, dẫn chứng chặt chẽ, có sức thuyết phục cao.
III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”
1. Hệ thống luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng
– Luận đề: Hình tượng con người kiên định, mạnh mẽ chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”.
– Luận điểm:
Luận điểm 1: Những khó khăn mà ông lão phải trải qua.
+ Để chiến thắng được sức mạnh khổng lồ của thiên nhiên, ông lão phải vận dụng hết kinh nghiệm, trí thông minh, lòng dũng cảm của một ngư dân sống cả đời trên biển.
+ Ngày thứ ba, con cá bắt đầu mệt mỏi và dần khuất phục ông lão. Ông lão đã quá già, lại cộng thêm quá mệt mỏi vì suốt hai ngày đêm bị con cá kéo chạy dọc ngang trên biển, chỉ ăn mộ chút cá sống, uống nước cầm hơi…
+ …
Luận điểm 2: Thành quả ông lão nhận được sau những cố gắng
+ Ông lão đã chiến thắng: bắt được con cá kiếm khổng lồ. Đối với ngư dân, bắt được cá, mà cá càng to thì niềm vinh dự, lòng kiêu hãnh càng lớn…
+ Ông già Xan-ti-a-gô là biểu tượng hùng vĩ của con người chinh phục biển cả, một mình đơn độc bắt cá và chống trả lũ cá mập khát máu…
+ …
2. Mục đích và thái độ của tác giả
– Mục đích của người viết:
Khẳng định tinh thần và ý chí chiến đấu kiên cường quyết tâm chinh phục của “ông già” trước những khó khăn thử thách của “biển cả”.
– Thái độ, tình cảm của người viết:
Thái độ kính trọng, thể hiện sự ngưỡng mộ và kính nể đối với “ông già” trong tác phẩm.