Giải bài tập Khoa học tự nhiên 6 Bài 44: Lực ma sát
Mở đầu trang 157 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Khi đi trên sàn nhà trơn ướt, ta có thể bị trượt ngã. Em có thể giải thích tại sao không?
Lời giải:
Khi đi trên sàn nhà trơn ướt, ta có thể bị trượt ngã vì lực ma sát tác dụng lên đế dép là quá nhỏ, do đó dễ bị ngã.
Câu hỏi 1 trang 157 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Lực ma sát là lực tiếp xúc hay lực không tiếp xúc?
Lời giải:
– Lực ma sát là lực tiếp xúc.
– Vì lực ma sát xuất hiện ở giữa bề mặt tiếp xúc của một vật với bề mặt của một vật khác.
Câu hỏi 2 trang 157 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Xác định phương và chiều của lực ma sát trong các hình 44.2?
Lời giải:
– Lực ma sát trong Hình 44.2 a và 44.2 b có:
+ Phương: nằm ngang.
+ Chiều: từ phải sang trái.
Em có biết 1 trang 158 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Ổ bi lắp ở trục quay (hình 44.5) có tác dụng gì?
Lời giải:
Ổ bi có tác dụng chuyển đổi ma sát trượt thành ma sát lăn, làm giảm lực ma sát lên các vật chuyển động, đảm bảo cho các thiết bị, máy móc, linh kiện được vận hành một cách dễ dàng, thuận lợi.
Câu hỏi 3 trang 158 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Mỗi em hãy tìm một ví dụ cho mỗi loại lực ma sát?
Lời giải:
– Lực ma sát trượt: Khi trượt từ trên cầu trượt xuống đất, giữa lưng ta và mặt cầu trượt có lực ma sát.
– Lực ma sát nghỉ: Đặt một quyển sách nằm im trên mặt bàn nằm nghiêng, lực ma sát giữa quyển sách và mặt sàn là lực ma sát nghỉ.
– Lực ma sát lăn: Khi sơn tường bằng rulô, giữa rulô với mặt tường xuất hiện lực ma sát lăn.
Hoạt động 1 trang 158 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Hãy chỉ ra lực ma sát trong các tình huống sau đây và nói rõ có tác dụng cản trở hay thúc đẩy chuyển động.
Lời giải:
a) – Lực ma sát trượt xuất hiện ở giữa má phanh với vành bánh xe và giữa mặt đường với bánh xe => Lực ma sát có tác dụng cản trở chuyển động của xe đạp.
b) – Lực ma sát nghỉ xuất hiện giữa mặt đất và thùng hàng.
=> Lực ma sát nghỉ cản trở lực đẩy của người.
=> Lực ma sát nghỉ có tác dụng cản trở chuyển động của thùng hàng.
c) – Lực ma sát trượt xuất hiện giữa mặt đất và thùng hàng.
– Lực đẩy của họ đã thẳng được lực ma sát.
=> Lực ma sát trượt có tác dụng cản trở chuyển động.
d) – Xe không chuyển động được vì lực ma sát trượt giữa đất và bánh xe lớn, lực ma sát nghỉ giữa đất và bánh xe quá nhỏ, không đủ để làm thúc đẩy xe chuyển động lên được.
=> Cách khắc phục : Chèn thêm gạch đá, hoặc lót ván vào vùng lầy nhằm tăng lực ma sát nghỉ.
=> Lực ma sát nghỉ có tác dụng thúc đẩy chuyển động.
e) – Lực ma sát có phương nằm ngang, chiều từ phải sang trái và có tác dụng giúp ta không bị ngã về phía trước.
=> Lực ma sát có tác dụng thúc đẩy chuyển động.
Câu hỏi 4 trang 159 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Tại sao trên mặt lốp xe lại có các khía rãnh (hình 44.7)?. Đi xe mà lốp có các khía rãnh đã bị mòn thì có an toàn không? Tại sao?
Lời giải:
– Khía rãnh trên vỏ lốp xe giúp tăng ma sát giữa bánh xe và mặt đường khiến xe chuyển động dễ dàng hơn về phía trước.
– Đi xe mà lốp có các khía rãnh đã bị mòn thì không an toàn lốp xe đã mòn làm giảm lực ma sát giữa lốp xe và mặt đường, xe sẽ bị trơn trượt, gây nguy hiểm khi tham gia giao thông.
Câu hỏi 5 trang 159 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Tại sao khi phanh gấp, lốp xe ô tô để lại một vệt đen dài trên đường nhựa?
Lời giải:
Vì khi phanh gấp, lực ma sát trượt giữa lốp xe và đường rất lớn làm cho lốp bị cọ sát mạnh với đường và để lại một vệt đen dài trên đường nhựa.
Câu hỏi 6 trang 159 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Hãy giải thích ý nghĩa của biển báo chỉ dẫn tốc độ giới hạn chạy trên đường cao tốc mô tả trong Hình 44.8?
Lời giải:
Biển báo hiệu đường cao tốc.
Biển báo tốc độ tối đa 120km/h, tốc độ tối thiểu 70km/h.
Biển báo tốc độ tối đa khi trời mưa là 100km/h.
Em có thể 1 trang 159 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Thảo luận về sự lợi, hại của việc dùng ôtô bánh lốp cao su chạy trên đường nhựa và tàu hỏa bánh sắt chạy trên đường sắt. Tập trung vào khía cạnh an toàn giao thông.
Lời giải:
– Việc dùng ô tô bánh lốp cao su chạy trên đường nhựa:
+ Có lợi: Vì lực ma sát giữa mặt đường và lốp xe cao su rất lớn, làm xe chuyển động chậm trên đường => giúp xe chuyển động trên đường được an toàn hơn
+ Có hại: Để xe di chuyển được trên đường cần tiêu tốn nhiều năng lượng để thắng lực ma sát giữa lốp xe và mặt đường.
– Việc dùng tàu hỏa bánh sắt chạy trên đường sắt:
+ Có lợi: Vì tàu hỏa có khối lượng rất lớn nên bánh xe tàu hỏa phải được làm bằng kim loại để chịu được sức nặng của tàu hỏa. Ngoài ra, bánh xe bằng kim loại được mài nhẵn, kết hợp với đường ray làm từ kim loại làm giảm lực ma sát khi hai bề mặt đó tiếp xúc nhau.
+ Có hại: trọng tải lớn làm ảnh hưởng tới mặt đường.
Em có thể 2 trang 159 Bài 44 Khoa học tự nhiên lớp 6: Hãy thử tưởng tượng xem cuộc sống của chúng ta sẽ như thế nào nếu không có lực ma sát?
Lời giải:
– Nếu không có ma sát chúng ta sẽ không đứng được, không đi được, không cầm nắm được bất kì một thứ gì cả, các đồ vật sẽ không liên kết với nhau được,…
– Tại vì:
+ Chúng ta đứng vững được trên mặt đất là do ma sát nghỉ của bàn chân với mặt đất.
+ Chúng ta cầm nắm được các vật là do ma sát giữa bàn tay với các vật đó.
+ Chúng ta đi được trên mặt đất là do lực ma sát nghỉ thúc đẩy chuyển động.
+ Các máy móc hoạt động được là do các bộ phận liên kết với nhau qua ốc vít,…
– Khi ta bước vào đường trơn, ta sẽ bị ngã vì khi đó không lực ma sát để “giữ” lấy chân chúng ta.
