Soạn bài Chiều sâu của truyện Lão Hạc
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Đọc trước văn bản Chiều sâu của truyện “Lão Hạc”, tìm hiểu thêm những bài viết về tác phẩm Lão Hạc.
Trả lời:
– Lão Hạc là một truyện ngắn xuất sắc của Nam Cao viết về người nông dân ở xã hội phong kiến cũ, đăng báo lần đầu năm 1943.
– Tác phẩm được đánh giá là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của dòng văn học hiện thực, nội dung truyện đã phần nào phản ánh được hiện trạng xã hội Việt Nam trong giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính:
Văn bản đề cập đến những cái hay cái đẹp được tác giả thể hiện trong tác phẩm Lão Hạc thông qua những chi tiết đắt giá và đặc sắc nghệ thuật được sử dụng.
* Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Việc đặt ra những câu hỏi ở đây nhằm mục đích gì?
Trả lời:
– Nhằm mục đích dẫn dắt vấn đề tác giả muốn làm rõ trong bài viết.
Câu 2 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Việc tác giả điểm lại các cuộc trò chuyện trong tác phẩm Lão Hạc nhằm làm sáng tỏ cho vấn đề nào nêu ở phần (1)?
Trả lời:
– Việc tác giả điểm lại các cuộc trò chuyện trong tác phẩm Lão Hạc nhằm làm sáng tỏ cho vấn đề mà tác giả nghiệm ra ở tác phẩm “Một, ông đã đưa hoạt động… hệ lụy của chúng”
Câu 3 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Điều mà người viết phát hiện ra phía sau “cách thức trò chuyện” là những gì?
Trả lời:
– Điều mà người viết phát hiện ra sau “cách thức trò chuyện” là:
Các nhân vật cứ dần dần lộ ra mỗi lúc một rõ nét những suy tư nội tâm của mình: một bên là người già cả đầy âu lo, toan tính một cách tội nghiệp theo tinh thần khắc kỉ, một bên là người biết lắng nghe, lòng đầy cảm thương, chia sẻ, muốn an ủi, vỗ về…
Câu 4 (trang 88 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Từ những “điểm nhìn tự sự”, người viết khẳng định điều gì?
Trả lời:
– Khẳng định cái nhìn từ tấm lòng tác giả là mạch chủ đạo, chi phối và liên kết các điểm nhìn khác.
Câu 5 (trang 88 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Luận điểm được trình bày ở phần (3) là gì?
Trả lời:
– Luận điểm được trình bày ở phần (3) là: Từ việc miêu tả hoạt động giao tiếp của các nhân vật, tác giả đã gián tiếp đưa ra một tình thế lựa chọn của lão Hạc mà các dấu hiệu của nó đã được chuẩn bị ngay từ đầu.
Câu 6 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Có thể xem phần (4) là kết bài không? Vì sao?
Trả lời:
– Có thể xem phần 4 là kết bài vì nó đã tổng hợp lại nội dung bài viết.
* Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Dựa vào nhan đề và bố cục của văn bản, hãy chỉ ra luận đề và những luận điểm được triển khai trong văn bản.
Trả lời:
– Luận đề: Giá trị sâu sắc về tư tưởng và nghệ thuật trong tác phẩm Lão Hạc.
– Luận điểm:
+ Câu chuyện giữa ông giáo và lão Hạc qua hai lần gặp gỡ đã trở thành đối tượng nhận thức và mô tả trực tiếp tính cách nhân vật;
+ Tác giả đã gián tiếp thể hiện một tình thế lựa chọn của lão Hạc: giữa cái sống và cái chết cùng những hệ luỵ của chúng.
Câu 2 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Đọc kĩ phần (2) của văn bản và trả lời các câu hỏi sau (có thể dùng lời văn, bảng biểu hay sơ đồ tư duy):
a. Luận điểm của phần này có mối quan hệ như thế nào với luận đề?
b. Xác định lí lẽ và bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ luận điểm
c. Nhận xét về cách trích dẫn và phân tích bằng chứng của người viết
Trả lời:
a. Luận điểm gắn bó mật thiết với luận đề, giúp làm sáng tỏ luận đề của văn bản.
b.
|
Lí lẽ |
Bằng chứng |
|
Cách thức trò chuyện đã ẩn tàng nhiều ý nghĩa sâu xa hơn là bản thân những lời trò chuyện. |
Nêu ra số lần ông giáo và lão Hạc trò chuyện. Ông giáo là người kể chuyện. |
|
Giấu đến tận cùng số phận nhân vật, thỉnh thoảng hé mở vài cảnh huống gây sự hiểu lầm, rồi cuối cùng giải tỏa sự hiểu lầm ấy là một thành công đặc sắc của nghệ thuật tự sự Nam Cao ở truyện này. |
Phân tích cuộc trò chuyện giữa các nhân vật |
|
Cái nhìn từ tấm lòng tác giả là mạch chủ đạo, chi phối và liên kết các điểm nhìn khác. |
Phân tích sự thay đổi mạch kể chuyện. |
c. Cách người viết sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ các luận điểm chính trong văn bản rất thuyết phục, xác thực và được trình bày theo một trình tự hợp lí. Lí lẽ và bằng chứng được sử dụng ngay sau luận điểm chính mà nhờ đó vấn đề nghị luận được làm sáng rõ hơn.
Câu 3 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Luận điểm được trình bày trong phần (3) góp phần làm sáng tỏ luận đề như thế nào? Nhận xét về cách lập luận được sử dụng trong phần này.
Trả lời:
– Luận điểm ở phần (3) đã đi sâu phân tích hoạt động giao tiếp của các nhân vật, về tình thế lựa chọn của lão Hạc trong truyện (giữa cái sống và cái chết cùng những hệ luỵ của chúng). Vấn đề này giúp làm rõ hơn giá trị tư tưởng trong tác phẩm Lão Hạc.
Câu 4 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Phần (4) khái quát điều gì? Vấn đề nghị luận được khẳng định như thế nào?
Trả lời:
– Phần 4 khái quát lại nội dung toàn bài. Vấn đề nghị luận được khẳng định: truyện Nam Cao không phải là loại truyện giản đơn trong cấu tứ, dựng truyện và triển hai mạch truyện
Câu 5 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Văn nghị luận nghiêng về lí lẽ, bằng chứng nhưng cũng giàu tính biểu cảm. Hãy dẫn ra một đoạn văn trong văn bản thể hiện rõ tình cảm trân trọng, mến phục của người viết đối với tài năng nghệ thuật của Nam Cao.
Trả lời:
Đoạn văn trong văn bản thể hiện rõ tình cảm trân trọng, mến phục của người viết đối với tài năng nghệ thuật của Nam Cao:
“Nói chung, truyện của Nam Cao không phải là loại truyện giản đơn trong cấu tử, dựng truyện và triển khai mạch truyện; thậm chí không phải là dễ hiểu ngay được các tầng nghĩa nổi chìm trong đó (mặc dù chúng khoác một vẻ ngoài hết sức giản dị, thậm chí trần trụi – có lẽ nhờ đội quân ngôn ngữ lấm láp, quẫy đạp của ông). Thế nhưng truyện Lão Hạc thật tự nhiên, dung dị, hấp dẫn và mênh mông buồn. Tài nghệ và tấm lòng của nhà văn Nam Cao một lần nữa, ở đây, lại được kí thác hết mình.”
Câu 6 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Văn bản này giúp em hiểu sâu sắc hơn điều gì về truyện ngắn Lão Hạc?
Trả lời:
– Văn bản này giúp em hiểu sâu sắc hơn về nội dung, nghệ thuật và thông điệp mà tác giả Nam Cao muốn truyền tải qua Lão Hạc đồng thời thấy được tinh thần nhân vật, nhân đạo cao cả của tác phẩm Lão Hạc.
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 Cánh diều hay, chi tiết khác:
Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya
Chiều sâu của truyện Lão Hạc
Thực hành tiếng Việt trang 90
Nắng mới, áo đỏ và nét cười đen nhánh
Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch