Soạn bài Tiền bạc và tình ái
Lão hà tiện (1668) là một trong những vở hài kịch nổi tiếng của Mô-li-e, Ác-pa-gông là người vô cùng keo kiệt, luôn tính toán thiệt hơn: tích trữ tiền bạc, cho vay nặng lãi, dè sẻn mọi chi tiêu: bắt con trai Clê-ăng lấy một bà góa lắm tiền, trong khi anh đang si mê cô gái nghèo Ma-ri-an; gả con gái Ê-li-dơ cho ông già nhiều của Ăng-xen-mơ trong khi nàng đã ngắm hẹn ước với anh chàng quản gia Va-lê-rơ, còn bản thân lão rắp ranh tục huyền với Ma-ri-an trẻ đẹp. Để ép Ác-pa-gông thuận tình cho hai cặp uyên ương trẻ nên duyên, người hầu của Clê-ăng đã đánh cắp cái tráp tiền của lão, dùng nó làm vật “trao đổi” tiền – tình.
Văn bản dưới đây trích từ một số lớp cuối của vở hài kịch; hành động kịch xoay quanh cảnh mất tiền, tra hỏi và mặc cả tiền – tình.
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 136 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Thói keo kiệt là một trong những đối tượng của tiếng cười trào phúng trong văn chương. Bạn hãy lấy ví dụ minh họa.
Trả lời:
Thói keo kiệt thường là một đối tượng thú vị trong văn chương, và nó thường được sử dụng để tạo ra những tình huống hài hước hoặc châm biếm. Dưới đây là một ví dụ minh họa về thói keo kiệt:
Trong vở kịch “Màn diễu hành – Trình diện quan thanh tra” của tác giả N. Gô-gôn, có một nhân vật mang tên Khle-xta-kốp. Khle-xta-kốp là một viên kiểm học, cẩn trọng và rón rén trong lời nói. Anh ta luôn tỏ ra thận trọng và đặt câu hỏi để thăm dò đối phương. Khi biết mình bị nhầm là quan thanh tra, Khle-xta-kốp sẽ cư xử rón rén hơn và tránh tiết lộ bản chất thật của mình.
Với tính cách keo kiệt của mình, Khle-xta-kốp sẽ không dám chi tiêu quá mức, luôn tìm cách sử dụng tiền một cách hiệu quả. Anh ta có thể là người đứng giữa hai thế giới: một bên là sự tiết kiệm thông minh, một bên là sự dè chừng và rón rén.
Như vậy, Khle-xta-kốp là một ví dụ minh họa tuyệt vời cho thói keo kiệt trong văn chương
* Đọc văn bản
1. Dự đoán: Đây là màn độc thoại của Ác-pa-gông khi phát hiện tráp tiền bí mật bị đánh cắp. Lão sẽ than vãn một mình hay kêu than với người khác.
Lão sẽ than vãn với người khác.
2. Tưởng tượng: Hãy hình dung giọng điệu, hành động, cử chỉ của Ác-pa-gông trong đoạn độc thoại này.
– Giọng điệu:
+ Tức giận và thất vọng: Giọng điệu của Ác-pa-gông có thể trở nên cao hơn, nhanh hơn và có dấu hiệu của sự tức giận và thất vọng.
+ Lời nói nặng nề: Anh ta có thể nói chậm và rõ ràng, để tạo ra sự ấn tượng về sự mất mát và sự không hài lòng.
– Hành động và cử chỉ:
+ Vò đầu bứt tai: Ác-pa-gông có thể vò đầu, bứt tai hoặc vò tóc để thể hiện sự lo lắng và bất mãn.
+ Vẫy tay và đập bàn: Anh ta có thể vẫy tay hoặc đập bàn để thể hiện sự phẫn nộ và sự không hài lòng về việc mất tiền.
+ Nhăn mặt và nhấn mạnh từng từ: Khi nói, anh ta có thể nhấn mạnh từng từ, nhăn mặt và thể hiện sự căng thẳng.
3. Dự đoán: Ác-pa-gông và Va-le-rơ có đang nói về cùng một sự việc không?
Ác-pa-gông và Va-le-rơ không nói về cùng một sự việc
4. Suy luận: Với mỗi nhân vật, “kho vàng” và “tình yêu” ở đây là gì?
– Ác-pa-gông: kho vàng là tiền bạc
– Va-le-rơ: tình yêu là kho vàng
5. Theo dõi: Chú ý sự gia tăng xung đột giữa hai nhân vật.
– Xung đột về tiền bạc:
+ Ác-pa-gông là người hám tiền, chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân và không ngần ngại thể hiện lòng tham.
+ Va-le-rơ, ngược lại, là người chân thành và không chấp nhận việc nhận hối lộ.
– Xung đột về tính cách:
+ Ác-pa-gông có tính cách tham lam, không trung thực và thường xuyên đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu.
+ Va-le-rơ là người chân thành, không thèm quan tâm đến tiền bạc và luôn giữ vững nguyên tắc của mình.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Văn bản “Tiền bạc và tình ái” trích từ một số lớp cuối của vở hài kịch “Lão hà tiện”; hành động kịch xoay quanh cảnh mất tiền, tra hỏi và mặc cả tiền – tình.
Câu 1 (trang 141 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Tóm tắt các sự kiện chính và hành động của các nhân vật. Từ đó xác định tình huống hài kịch của văn bản.
Trả lời:
– Sự kiện 1. Tính keo kiệt của Ác-pa-gông ngày càng bộc lộ rõ khi lão mất tráp bạc, kêu la trời đất.
– Sự kiện 2. Va-le-rơ bày tỏ tình cảm với con gái Ác-pa-gông, mặc cả nếu ưng thuận thì mới trả lại tráp tiền cho lão.
– Tình huống hài kịch: sự hà tiện đã khiến cho Ác-pa-gông lú lẫn, tất cả mọi câu chuyện của mọi người xung quanh, lão đều mặc định cho rằng đang nói về đống tiền của lão.
Câu 2 (trang 141 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Màn độc thoại Ác-pa-gông kêu mất tiền (Hồi IV lớp 7) được coi là phần cao trào của toàn bộ vở kịch Lão hà tiện, bộc lộ rõ nhất tính cách của nhân vật. Hãy liệt kê vào ô tương ứng một số lời của Ác-pa-gông nói với mình và với các đối tượng khác (làm vào vở). Qua đó, bạn có nhận xét gì về ngôn ngữ giao tiếp của kịch?
Trả lời:
|
Tự nói với mình |
Với đồng tiền |
Với tên trộm vô hình |
Với khán giả |
|
À! Tôi đây mà. Đầu óc tôi loạn rồi, tôi không còn biết tôi ở đâu, tôi là ai và tôi đương làm gì.
|
Than ôi! Khốn khổ tiền của tôi ơi, khốn khổ tiền của tôi ơi, bạn yêu quý ơi, chúng đã cướp mất mày của tao đi rồi! Và mất mày là tao mất chốn nương tựa, niềm an ủi, nỗi vui của tao, thế là đời tao hết rồi, tao chẳng còn sống ở thế gian làm gì nữa ! Không có mày, tao sống là sao nổi… |
Nó là đứa nào! Nó ra sao rồi? Nên chạy ngả nào? Ngả nào chẳng nên chạy? Nó có ở kia không? Nó có ở đây không? Ai đó? Đứng lại!
|
Này! Đằng kia đương nói chuyện về cái gì thế? Về cái đứa đã ăn trộm của tôi đấy à? Ở trên kia, cái gì mà ồn ào thế? Kẻ trộm của tôi ở trên đó à?…
|
→ Ngôn ngữ trong vở kịch gần với đời sống và đậm tính gây cười.
Câu 3 (trang 141 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Gọi tên cảm xúc (theo trình tự tăng cấp) của Ác-pa-gông khi kêu mất tiền. Phân tích một số chi tiết (từ ngữ, hình ảnh, ngữ điệu,…) để làm rõ các cảm xúc này.
Trả lời:
Trong kịch “Lão hà tiện” của tác giả Mô-li-e, nhân vật Ác-pa-gông đã trải qua một loạt cảm xúc khi kêu mất tiền.
– Bất ngờ: Khi Ác-pa-gông kêu mất tiền, anh ta bất ngờ và không thể tin nổi điều này đã xảy ra.
– Tức giận: Ác-pa-gông tức giận vì tiền là một thứ quý báu đối với anh ta. Việc mất nó khiến anh ta tức giận và thất vọng.
– Tuyệt vọng: Anh ta cảm thấy tuyệt vọng vì không biết làm thế nào để khắc phục tình hình.
Câu 4 (trang 141 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Chỉ ra cách phân tuyến nhân vật trong văn bản Tiền bạc và tình ái, từ đó xác định xung đột của màn kịch.
Trả lời:
Trong văn bản “Tiền bạc và tình ái,” việc phân tuyến nhân vật được thực hiện dựa trên mối quan hệ và xung đột giữa họ.
– Ác-pa-gông (Scrooge):
+ Tính cách: Ác-pa-gông là một người đàn ông giàu có nhưng cực kỳ keo kiệt. Ông luôn tính toán từng đồng xu và thường xuyên từ chối giúp đỡ người khác.
+ Xung đột: Ác-pa-gông bị mất tráp tiền bí mật và kêu la trời đất, bộc lộ tính cách hoảng loạn và mất kiểm soát.
– Va-le-rơ (Valère):
+ Tính cách: Va-le-rơ là người yêu của con gái Ác-pa-gông. Anh ta đang lo lắng cho mối quan hệ tình cảm của mình.
+ Xung đột: Xung đột giữa Ác-pa-gông và Va-le-rơ là một ví dụ điển hình. Ác-pa-gông nghi ngờ Va-le-rơ lấy cắp tiền của mình, trong khi Va-le-rơ lại đang lo lắng cho mối quan hệ tình cảm của mình.
Như vậy, xung đột trong màn kịch được tạo nên từ sự tham lam và tình yêu quá mức của Ác-pa-gông đối với tiền bạc, khiến ông ta trở nên hoảng loạn và mất kiểm soát khi mất tiền. Đây là một ví dụ về cách văn chương sử dụng hình ảnh của những người keo kiệt để phê phán và đồng thời mang lại thông điệp tích cực về sự thay đổi và cải thiện bản thân.
Câu 5 (trang 141 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Nêu một số thủ pháp trào phúng trong màn tra hỏi (hồi V lớp 3).
Trả lời:
– Lão Khiết và việc chia tiền:
+ Lão Khiết đã bị lừa khi nhận được một tờ tiền giả. Thay vì giận dữ, ông vẫn thấy vui vẻ vì được chia tiền. Đây là một ví dụ về sự đối lập giữa việc bị lừa và niềm vui của ông.
+ Nghệ thuật xây dựng và phát triển tình huống:
§ Giọng văn mỉa mai, sử dụng thủ pháp cường điệu.
§ Ngòi bút miêu tả sắc sảo, thể hiện rõ nét riêng của từng nhân vật.
– Ác-pa-gông và tráp tiền bị mất cắp:
+ Ác-pa-gông kêu mất tiền sau khi phát hiện tráp tiền bí mật bị đánh cắp. Ông ta than vãn và trú tréo với người khác.
+ Nghệ thuật trào phúng:
§ Giọng điệu: than vãn, trách móc, trú tréo, đau khổ.
§ Hành động, cử chỉ: Cảm thấy mọi người như coi mình là trò đùa, nhìn ai cũng giống như kẻ tham gia vào vụ trộm của mình.
– Xung đột giữa Ác-pa-gông và Va-le-rơ:
+ Ác-pa-gông chỉ quan tâm đến tráp tiền bị mất cắp, trong khi Va-le-rơ đang nói về tình yêu của anh dành cho con gái của lão.
+ Phân tuyến nhân vật:
§ Kho vàng với Ác-pa-gông là tiền bạc.
§ Với Va-le-rơ, “tình yêu” chính là kho vàng quý giá nhất
Câu 6 (trang 141 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Phần cuối hài kịch Mô-li-e nói chung và Lão hà tiện nói riêng thường xuất hiện yếu tố bất ngờ, có xu hướng giảm nhẹ mâu thuẫn, đi đến kết thúc vui vẻ. Bạn có suy nghĩ gì về cách kết thúc này?
Trả lời:
Phần cuối của hài kịch thường mang tính bất ngờ và thường giảm nhẹ mâu thuẫn. Điều này tạo ra một kết thúc vui vẻ, bất ngờ. Việc kết thúc bằng yếu tố bất ngờ và giảm nhẹ mâu thuẫn cũng có thể làm tăng khả năng gây ấn tượng trong lòng khán giả.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Màn diễu hành – trình diện quan thanh tra (N. Gô-gôn).
Tiền bạc và tình ái (Mô-li-e)
Đối tượng và những khó khăn của hài kịch (Mô-li-e).
Thực hành tiếng Việt trang 143
Thật và giả (Nguyễn Đình Thi)
Viết văn bản dưới hình thức thư trao đổi công việc