Giải bài tập Sinh học lớp 11 Bài 15: Tiêu hoá ở động vật
Bài giảng Sinh học 11 Bài 15: Tiêu hóa ở động vật
Trả lời câu hỏi giữa bài
Trả lời câu hỏi 1 trang 61 SGK Sinh học 11: Đánh dấu x vào ô □ cho câu trả lời đúng về khái niệm tiêu hóa:
□ A- Tiêu hóa là quá trình làm thay đổi thức ăn thành các chất hữu cơ
□ B- Tiêu hóa là quá trình tạo ra các chất dinh dưỡng và năng lượng, hình thành phân thải ra ngoài cơ thể.
□ C- Tiêu hóa là quá trình biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng và tạo ra năng lượng.
□ D- Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được
Trả lời:
Đáp án D
Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
Trả lời câu hỏi 2 trang 62 SGK Sinh học 11: Dưới đây là các giai đoạn của quá trình tiêu hóa thức ăn ở trùng giày:
1. Các chất dinh dưỡng đơn giản được hấp thụ từ không bào tiêu hóa vào tế bào chất. Riêng phần thức ăn không được tiêu hóa trong không bào được thải ra khỏi tế bào theo kiểu xuất bào.
2. Màng tế bào lõm dần vào, hình thành không bào tiêu hóa chứa thức ăn bên trong.
3. Lizôxôm gắn vào không bào tiêu hóa. Các enzim của lizôxôm vào không bào tiêu hóa và thủy phân các chất dinh dưỡng phức tạp thành các chất dinh dưỡng đơn giản.
Đánh dấu x vào ô □ cho câu trả lời đúng về trình tự các giai đoạn của quá trình tiêu hóa.
□ A- 1→2→3 □ C- 2→1→3
□ B- 2→3→1 □ D- 3→2→1
Phương pháp giải:
Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa nội bào. Các enzim từ lizôxôm vào không bào tiêu hóa thủy phân chất hữu cơ có trong thức ăn thành các chất dinh dưỡng đơn giản.
Trả lời:
Quá trình tiêu hóa thức ăn ở trùng giày diễn ra theo trình tự sau:
– Màng tế bào lõm dần vào, hình thành không bào tiêu hóa chứa thức ăn bên trong.
– Lizôxôm gắn vào không bào tiêu hóa. Các enzim của lizôxôm vào không bào tiêu hóa và thủy phân các chất dinh dưỡng phức tạp thành các chất dinh dưỡng đơn giản.
– Các chất dinh dưỡng đơn giản được hấp thụ từ không bào tiêu hóa vào tế bào chất. Riêng phần thức ăn không được tiêu hóa trong không bào được thải ra khỏi tế bào theo kiểu xuất bào.
Đáp án B
Trả lời câu hỏi 3 trang 63 SGK Sinh học 11: Hãy mô tả quá trình tiêu hóa thức ăn trong túi tiêu hóa. Tại sao trong túi tiêu hóa, thức ăn sau khi được tiêu hóa ngoại bào lại tiếp tục tiêu hóa nội bào?
Phương pháp giải:
Ở động vật có túi tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào (nhờ enzim thủy phân chất dinh dưỡng phức tạp trong khoang túi) và nội bào.
Trả lời:
Quá trình tiêu hóa thức ăn trong túi tiêu hóa diễn ra theo trình tự sau:
– Tế bào tuyến trên thành túi tiết ra enzyme vào túi tiêu hóa, các chất dinh dưỡng có trong thức ăn được tiêu hóa hóa học thành các chất đơn giản có kích thước bé (tiêu hóa ngoại bào)
– Thức ăn được tiêu hóa dở được vận chuyển vào trong tế bào biểu mô để tiến hành tiêu hóa nội bào
– Các chất dinh dưỡng được giữ lại, các chất thải được đưa ra lỗ thông trở lại môi trường.
– Thức ăn sau khi được tiêu hóa ngoại bào thì kích thước thức ăn vẫn lớn, cơ thể không thể hấp thụ được. Vì vậy thức ăn cần được tiếp tục tiêu hóa nội bào (tiêu hóa trong không bào tiêu hóa) trở thành dạng đơn giản để cơ thể có thể sử dụng được.
Trả lời câu hỏi 4 trang 63 SGK Sinh học 11: – Hãy kể tên các bộ phận của ống tiêu hóa của người.
– Điền vào bảng 15 quá trình tiêu hóa thức ăn trong các bộ phận của ống tiêu hóa của người (trả lời bằng cách đánh dấu “x” vào các cột tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học).
Bảng 15: Tiêu hóa thức ăn trong các bộ phận của ống tiêu hóa ở người
|
STT |
Bộ phận |
Tiêu hóa cơ học |
Tiêu hóa hóa học |
|
1 |
Miệng |
|
|
|
2 |
Thực quản |
|
|
|
3 |
Dạ dày |
|
|
|
4 |
Ruột non |
|
|
|
5 |
Ruột già |
|
|
– Ống tiêu hóa của một số động vật như giun đất, châu chấu, chim (hình 15.3 → hình 15.5 có bộ phận nào khác với ống tiêu hóa ở người? Các bộ phận đó có chức năng gì?
Trả lời
– Kể tên các bộ phận của ống tiêu hóa của người: miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già.
Bảng 15: Tiêu hóa thức ăn trong các bộ phận của ống tiêu hóa ở người
|
STT |
Bộ phận |
Tiêu hóa cơ học |
Tiêu hóa hóa học |
|
1 |
Miệng |
x |
x |
|
2 |
Thực quản |
x |
|
|
3 |
Dạ dày |
x |
x |
|
4 |
Ruột non |
x |
x |
|
5 |
Ruột già |
x |
|
– Ống tiêu hóa của một số động vật như giun đất, châu chấu, chim có bộ phận khác với ống tiêu hóa của người là: diều, dạ dày cơ (ở chim).
+ Diều là một phần của thực quản biến đổi thành là nơi chứa thức ăn và tiết ra các dịch làm mềm thức ăn.
+ Dạ dày cơ của chim rất khỏe rất khỏe có chức năng nghiền nát thức ăn dạng hạt.
Câu hỏi và bài tập (trang 66 SGK Sinh học 11)
Bài 1 trang 66 SGK Sinh học 11: Cho biết sự khác nhau giữa tiêu hóa nội bào và tiêu hóa ngoại bào?
Trả lời:
+ Tiêu hóa nội bào là tiêu hóa thức ăn ở bên trong tế bào. Thức ăn được tiêu hóa hóa học trong không bào tiêu hóa nhờ hệ thống enzim.
+ Tiêu hóa ngoại bào là tiêu hóa thức ăn bên ngoài tế bào. Thức ăn có thể được tiêu hóa hóa học trong túi tiêu hóa hoặc được tiêu hóa cả về mặt cơ học và hóa học trong ống tiêu hóa.
Bài 2 trang 66 SGK Sinh học 11: Ống tiêu hóa phân hóa thành những bộ phận khác nhau có tác dụng gì?
Phương pháp giải:
Ống tiêu hóa chuyên hóa với việc tiêu hóa thực ăn đạt hiệu quả cao.
Trả lời:
Ống tiêu hóa phân thành các bộ phận khác nhau, mỗi bộ phận có chức năng nhất định, sự chuyên hóa về chức năng giúp quá trình tiêu hóa đạt hiệu quả cao.
Ví dụ: Ở khoang miệng có răng, cơ nhai tham gia vào quá trình tiêu hóa cơ học, làm thức ăn nhỏ lại, làm tăng diện tích tác dụng của các enzim tiêu hóa lên thức ăn; dạ dày có các cơ khỏe nghiền ép thức ăn; ruột non có các lông ruột để tăng diện tích tiếp xúc hấp thu các chất dinh dưỡng…
Bài 3 trang 66 SGK Sinh học 11: Tại sao lại nói tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa là tiêu hóa ngoại bào?
Phương pháp giải:
Tiêu hóa ngoại bào là thức ăn được tiêu hóa ở bên ngoài tế bào bởi enzim do tế bào tiết ra.
Trả lời:
Nói tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa là tiêu hóa ngoại bào vì thức ăn được tiêu hóa trong lòng ống tiêu hóa, bên ngoài tế bào.
Bài 4 trang 66 SGK Sinh học 11: Cho biết những ưu điểm của tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa so với trong túi tiêu hóa?
Trả lời:
Những ưu điểm của tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa so với trong túi tiêu hóa là:
– Thức ăn đi theo 1 chiều trong ống tiêu hóa không bị trộn lẫn với chất thải (phân); thức ăn trong túi tiêu hóa bị trộn lẫn với chất thải.
– Trong ống tiêu hóa dịch tiêu hóa không bị hòa loãng, còn trong túi tiêu hóa, dịch tiêu hóa bị hòa loãng với rất nhiều nước.
Nhờ thức ăn đi theo một chiều, nên ống tiêu hóa hình thành các bộ phận chuyên hóa, thực hiện các chức năng khác nhau như tiêu hóa cơ học, tiêu hóa hóa học, hấp thụ thức ăn. Trong khi đó, túi tiêu hóa không có sự chuyên hóa như trong ống tiêu hóa.
Lý thuyết Bài 15: Tiêu hoá ở động vật
I. TIÊU HÓA LÀ GÌ?
1. Khái niệm:
Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
– Động vật là sinh vật dị dưỡng, chỉ có thể tồn tại và phát triển nhờ lấy các chất dinh dưỡng (có trong thức ăn) từ môi trường ngoài.
– Các chất dinh dưỡng hữu cơ như protein, lipit và cacbohidrat thường có cấu trúc phức tạp → cần phải trải qua quá trình biến đổi trong hệ tiêu hóa của động vật tạo thành các chất dinh dưỡng đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
– Các chất dinh dưỡng được hấp thụ sẽ tham gia vào các quá trình chuyển hóa bên trong tế bào (chuyển hóa nội bào).
– Các sản phẩm phân hủy từ quá trình chuyển hóa nội bào sẽ được thải ra bên ngoài thông qua hệ bài tiết, hô hấp.
2. Các hình thức tiêu hoá:
Tiêu hóa ở động vật gồm:
– Tiêu hóa nội bào (tiêu hoá trong tế bào)
– Tiêu hóa ngoại bào (tiêu hoá bên ngoài tế bào).
II. TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ CƠ QUAN TIÊU HÓA
– Động vật đơn bào: trùng roi, trùng giày, amip …
– Động vật chưa có cơ quan tiêu hoá → tiêu hoá nội bào
– Quá trình tiêu hóa nội bào gồm 3 giai đoạn :
+ Màng tế bào lõm vào hình thành không bào tiêu hoá chứa thức ăn bên trong
+ Lizoxom gắn vào không bào tiêu hoá, các enzyme của lizoxom vào không bào tiêu hoá và thuỷ phân các chất dinh dưỡng phức tạp thành các chất đơn giản.
+ Hấp thu chất dinh dưỡng đơn giản vào tế bào chất, phấn thức ăn không được tiêu hoá trong không bào được đưa ra ngoài theo kiểu xuất bào.
Hình 1: Tiêu hoá nội bào ở trùng giày
III. TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT CÓ TÚI TIÊU HÓA
– Động vật: Ruột khoang và Giun dẹp. Đại diện: thủy tức, sán…
– Cấu tạo túi tiêu hóa :
Hình túi, túi tiêu hóa có một lỗ thông duy nhất (vừa là nơi thức ăn đi vào và chất thải tiêu hoá đi ra), trên thành túi có nhiều tế bào tuyến tiết enzim tiêu hóa vào lòng túi tiêu hóa.
→ Hình thức tiêu hoá: tiêu hoá ngoại bào →tiêu hoá nội bào.
– Quá trình tiêu hoá:
Khi thức ăn vào trong túi tiêu hoá, các tế bào tuyến tiết enzyme tiêu hoá để thuỷ phân thức ăn thành các phần có kích thước bé hơn (tiêu hoá ngoại bào) → Thức ăn được tiêu hoá dở dang được vận chuyển vào trong tế bào biểu mô để tiến hành tiêu hoá nội bào → Các chất dinh dưỡng được giữ lại, các chất thải được đưa ra ngoài qua lỗ thông.
Hình 2: Tiêu hoá thức ăn trong túi tiêu hoá của thuỷ tức