Giáo án Lịch sử 11 Bài 12 Nước Đức giữa hai cuộc chiến tranh thế giới mới nhất

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức HS cần nắm

* Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân

– GV hỏi: Hoàn cảnh lịch sử nào làm bùng nổ cao trào cách mạng 1918 – 1923 ở nước Đức?

1. Nước Đức và cao trào cách mạng 1918 – 1923.

* Hoàn cảnh lịch sử:

   (GV đưa ra câu hỏi gợi mở: Cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây hậu quả tới nước Đức như thế nào? Việc chính phủ Đức phải ký kết hòa ước Vec-xai với các nước thắng trận đã gây tác động to lớn gì đối với nước Đức?)

– Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, Đức là nước bại trận bị chiến tranh tàn phá nghiêm trọng

– Tháng 6/1919 hòa ước Véc-xai được ký kết. Nước Đức phải chịu những điều kiện hết sức nặng nề, trở nên kiệt quệ và rối loạn chưa từng thấy.

– GV gọi 1 HS trả lời, các HS khác bổ sung, sau đó GV phân tích: Nước Đức sau Chiến tranh thế giới thứ nhất rất căng thẳng. Trước hết, Đức là nước bại trận, hoàn toàn suy sụp về kinh tế, chính trị và quân sự. Đặc biệt, tháng 6/ 1919, chính phủ Đức phải ký kết hòa ước Véc-xai với các nước thắng trận và phải chịu những điều khoản nặng nề.

   Do vậy, cao trào cách mạng bùng nổ.

   GV nhắc lại: Với hòa ước Véc-xai, nước Đức mất hết 1/8 đất đai, gần 1/12 dân số, 1/3 mỏ sắt, gần 1/3 mỏ than, 2/5 sản lượng gang, gần 1/3 sản lượng thép và gần 1/7 diện tích trồng trọt. Toàn bộ thuộc địa của Đức bị mất sạch và phải giao cho các cường  quốc khác quản lý. Ngoài ra, Đức phải bồi thường một khoản chiến phí khổng lồ lên tới hơn 100 tỷ mác. Đồng mác sụt giá  nghiêm trọng. Năm 1914, 1 đô la Mĩ tương đương 4,2 mác; tháng 9/1923: 1 đô la tương đương 98.860.000 mác. Đồng tiền vốn giữ vị thế vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế quốc gia giờ đây trở nên vô giá trị đến mức bị biến thành một thứ giấy làm đồ chơi cho trẻ em. (GV yêu cầu HS quan sát, khai thác hình 31. trẻ em làm diều bằng những đồng mác mất gía vào đầu năm 1920). Tình hình trên đây của nước Đức làm cho đời sống giai cấp công nhân và nhân dân lao động trở lên vô cùng tăm tối và khốn quẫn. Phong trào cách mạng bùng nổ và ngày càng dâng cao những năm 1918- 1923.

– Tiếp đó, GV đưa ra câu hỏi: Cao trào cách mạng 1928 – 1923 diễn ra ở Đức như thế nào? Thu được kết quả gì?

* Diễn biến

– Từ tháng 10/ 1923 phong trào tạm lắng

– HS đọc sách, trả lời. GV nhận xét và chốt ý: Diễn ra cuộc cách mạng dân chủ tư sản tháng 11/1918 đã lập đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập chế độ cộng hòa tư sản (Cộng hòa Vaima). Từ 1919 – 1923 phong trào cách mạng tiếp tục dâng cao dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản Đức. Từ 10/1923 cao trào cách mạng tạm lắng đo sự đàn áp của chính quyền tư sản.

* Hoạt động 1: Cá nhân

– Gv đưa ra câu hỏi:  Tình hình nước Đức trong những năm 1924 – 1929 như thế nào(về kinh tế, chính trị, xã hội)

2. Những năm ổn định tạm thời (1924 – 1929)

– GV gọi 1 HS trả lời, HS khác bổ sung

– GV bổ sung và chốt ý: Từ cuối năm 1923 tình hình kinh tế, chính trị, xã hội Đức dần dần ổn định.

– Từ cuối năm 1923, tình hình kinh tế, chính trị Đức dần dần ổn định.

+ Về kinh tế: Giai cấp tư sản Đức đã sử dụng những khoản tiền vay của Mĩ, Anh thông qua các kế hoạch Đao-ét (1924) và Yơng (1929) để  ổn định tài chính, khôi phục công nghiệp và nâng cao năng lực sản xuất. Thực chất của các kế hoạch này là dọn đường choi tư bản nước ngoài, nhất là tư bản Mĩ, có thể đầu tư rộng rãi vào Đức. Từ năm 1924 – 1929, các nước đầu tư của Đức khoảng 10 – 15 tỉ mác, trong đó 70 % là của Mĩ. Do vậy, từ năm 19255, sản xuất công nghiệp Đức phát triển mạnh và đến năm 1929 đã vượt qua Anh, Pháp, đứng đầu châu Âu.

+ Chính trị: Tình hình chính trị của Đức được củng cố cả về đối nội và đối ngoại. Về đối nội, chế độ cộng hòa Vaima được củng cố, quyền lực của giới tư bản độc quyền được tăng cường. Chính phủ tư sản thi hành chính sách đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân, công khai tuyên truyền tư tưởng phục thù cho nước Đức.

+ Chính Trị:

– Đối nội: Chế độ cộng hòa Vaima được củng cố, tăng cường đàn áp phong trào công nhân, truyền bá tư tưởng phục thù.

– Đối ngoại: Vị trí quốc tế của Đức được phục hồi (tham gia Hội Quốc liên) 

   Về đối ngoại, vị trí quốc tế của Đức dần dần được phục hồi. Đức tham gia Hội Quốc liên, ký kế một số Hiệp ước với các nước tư bản châu Âu và Liên Xô.

* Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân

– GV thông báo: Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới cuối năm 1929 đã giáng đòn nặng nề vào nền kinh tế Đức. Năm 1932, sản xuất công nghiệp giảm 47% so với những năm trước khủng hoảng. Hàng nghìn nhà máy, xí nghiệp phải đóng cửa. Hơn 5 triệu người bị thất nghiệp. Chính trị – xã hội khủng hoảng trầm trọng.

II. Nước Đức trong những năm 1929 – 1939

1. Khủng hoảng kinh tế và quá trình Đảng Quốc xã lên cầm quyền.

– Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới cuối năm 1929 đã giáng đòn nặng nề làm kinh tế – chính trị – xã hội Đức khủng hoảng trầm trọng

– GV hỏi: Để đối phó lại khủng hoảng giai cấp tư sản Đức đã làm gì? Vì sao chủ nghĩa phát xít thắng thế ở Đức?

– HS thảo luận, cử đại diện trả lời. GV nhận xét, củng cố và chốt ý: Trong bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội khủng hoảng trầm trọng, giai cấp tư sản cầm quyền không đủ sức mạnh để duy trì chế độ cộng hòa tư sản, đưa đất nước vượt qua khủng hoảng. Trong bối cảnh ấy, các thế lực phản động, hiếu chiến tập hợp trong Đảng công nhân quốc gia xã hội (Đảng Quốc xã) ngày càng mở rộng ảnh hưởng trong quần chúng, đứng đầu là Hit-le. Chúng chủ trương phát xít hóa bộ máy nhà nước, thiết lập chế độ độc tài khủng bố công khai.

– Để đối phó lại khủng hoảng, giai cấp tư sản cầm quyền quyết định đưa Hit-le thủ lĩnh Đảng Quốc xã Đức lên nắm chính quyền. Đảng Cộng sản Đức kiên quyết đấu tranh song không ngăn cản được quá trình ấy.

   Ngày 30/1/1933, Tổng thống Hin-đen-bua lập chính phủ mới, mở ra một thời kỳ đen tối trong lịch sử nước Đức.

– Ngày 30/1/1933, Hit-le lên làm Thủ tướng. Chủ nghĩa phát xít thắng thế ở Đức.

– Gv chuyển ý: Vậy cái gọi là “ Chủ nghĩa phát xít” ở Đức cần được hiểu như thế nào? Chúng ta hãy tìm hiểu nước Đức trong thời kỳ Hit-le cầm quyền.

* Hoạt động 1: Theo nhóm

– GV hỏi: Chính phủ Hit-le đã thực hiện chính sách kinh tế, chính trị và đối ngoại như thế nào trong những năm 1933 – 1939?

   GV chia lớp thành 3 nhóm:

   Nhóm 1: Những chính sách về chính trị

   Nhóm 2: Những chính sách về kinh tế

   Nhóm 3: Những chính sách về đối ngoại

2. Nước Đức trong thời kỳ Hit-le cầm quyền (1933 – 1939)

– Trong thời kỳ cầm quyền (1933 – 1939) Hit-le đã thực hiện các chính sách tối phản động về chính trị, xã hội, đối ngoại.

– GV gọi đại diện các nhóm trình bày và bổ sung cho nhau, sau đó GV nhận xét và chốt ý.

– Chính trị:

+ Nhóm 1: Về chính trị, chính phủ Hit-le ráo riết thiết lập nền chuyên chính độc tài, công khai khủng bố các Đảng phái dân chủ tiến bộm, trước hết là Đảng phái dân chủ tiến bộ, trước hết là Đảng Cộng sản Đức. Tháng 2/1933, chính quyền phát xít Đức dựng lên “vụ đốt cháy nhà Quốc hội” để lấy cớ khủng bố, tàn sát những người cộng sản. Năm 1934 Tổng thống Hin-đen-bua qua đời. Hit-le tuyên bố hủy bỏ hoàn toàn nền cộng hòa Vaima, thay  vào đó là nền “Chuyên chế độc tài khủng bố công khai” mà Hit-le là thủ lĩnh tối cao và tuyệt đối.

+ Công khai khủng bố của Đảng phái dân chủ tiến bộ, đặt Đảng Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật.

+ Thủ tiêu nền cộng hòa Viama, thiết lập nền chuyên chính độc tài do Hit-le làm thủ lĩnh tối cao và tuyệt đối.

+ Nhóm 2: Về kinh tế, Chính quyền phát xít tiến hành tổ chức nền kinh tế theo hướng tập trung, mệnh lệch, phục vụ nhu cầu quân sự. Các ngành công nghiệp quân sự được phục hòi và hoạt động khẩn trương. Các ngành giao thông vận tải, xây dựng đường xá được tăng cường để giải quyết thất nghiệp và phục vụ nhu cầu quân sự.

– Kinh tế: tổ chức nền kinh tế theo hướng tập trung mệnh lệch, phục vụ nhu cầu quân sự.

+ Nhóm 3: Về đối ngoại, chính quyền Hit-le tăng cường các hoạt động chuẩn bị chiến tranh. Tháng 10/1933, nước Đức tuyên bố rút  khỏi Hội Quốc liên để được tự do hành động. Năm 1935, Hit-le ban hành tổng động viên quân dịch, xây dựng 36 sư đoàn thường trực. Đến năm 1938, nước Đức đã trở thành một trại lính không lồ, đủ sức tiến hành các kế hoạch gây chiến tranh xâm lược.

– Đối ngoại:

+Nước Đức tuyên bố rút khỏi Hội Quốc liên để được tự do hành động.

+ Ra lệnh tổng động viên quân dịch, xây dựng nước Đức trở thành một trại lính khổng lồ.

– Ngày 26/11/1936, phát xít Đức ký với Nhật Bản “Hiệp ước chống Quốc tế Cộng sản”. Sau đó phát xít Italia tham gia Hiệp ước này, làm hình thành khối phát xít Đức – Italia – Nhật Bản nhằm tiến tới phát động cuộc chiến tranh để phân chia lại thế giới.

+ Ký với Nhật Bản “ Hiệp ước chống Quốc tế Cộng sản” hình thành khối phát xít Đức – Italia – Nhật Bản.

   Mục tiêu: Nhằm tiến tới phát động cuộc chiến tranh để phân chia lại thế giới.

* Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân

– Gv đặt câu hỏi khái quát: Theo em hiểu , thế nào là chủ nghĩa phát xít?

   HS suy nghĩ, thảo luận. Nếu không còn thời gian có thể về nhà suy nhĩ.

   Sau khi học xong bài Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới, GV sẽ tổng kết về khái niệm chủ nghĩa phát xít.

Sự kiện

Thời gian

1.Cộng hòa Vai-ma được thành lập

a. Tháng 4/1919

2. Nước cộng hòa Xô viết Ba-vi-e thành lập

b. Mùa hè năm 1919

3. Hit-le làm Thủ tướng

c. Năm 1934

4. Hit-le làm Quốc trưởng

d. Tháng 01/1933