Giáo án Lịch sử 11 Bài 2 Ấn Độ mới nhất

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức HS cần nắm

* Hoạt động 1: Tìm hiểu tình hình Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX

I. Tình hình Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX

– GV giảng giải về quá trình chủ nghĩa thực dân xâm lược Ấn Độ: Ấn Độ là một đất nước rộng lớn, giàu đẹp đa dạng về điều kiện tự nhiên…Trải qua nhiều thế kỉ những dòng người du mục, những thương nhân, những tín đồ hành hương đã cố gắng vượt qua khó khăn và mạo hiểm để xâm nhập vào đất nước này… sự du nhập này đã góp phần làm nên sự phong phú, đa dạng về văn hóa, dân tộc, ngôn ngữ của Ấn Độ.

  Sau phát kiến địa lý tìm ra đường biển đến Ấn Độ của Vaxcô da Gâm, thực dân phương Tây đã tìm cách xâm nhập vào thị trường Ấn Độ. Đi đầu là Bồ Đào Nha rồi đến Hà Lan, Anh, Pháp, Áo…. Đến đầu thế kỉ XVII nhân lúc phong kiến Ấn Độ suy yếu các nước phương Tây ra sức tranh giành Ấn Độ. 2 thế lực mạnh hơn cả là Anh Và Pháp ngay trên đất Ấn Độ (từ 1746-1763). Nhờ có ưu thế về kinh tế và hạm đội mạnh ở vùng biển. Anh đã loại các đối thủ để độc chiếm Ấn Độ và  đặt ách cai trị ở Ấn Độ vào giữa thế kỉ XVII.

– Quá trình thực dân xâm lược Ấn Độ:

+ Từ đầu thế kỉ XVII chế độ phong kiến Ấn Độ suy yếu ® các nước phương Tây chủ yếu Anh – Pháp đua nhau xâm lược.

+ Kết quả: Giữa thế kỉ XVII Anh hoàn thành xâm lược và đặt ách cai trị Ấn Độ.

– GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được những nét lớn trong chính sách cai trị của thực dân Anh ở Ấn Độ.

– HS theo dõi SGK, trả lời

– GV kết luận và giảng bài, minh họa:

– Chính sách cai trị của thực dân Anh:

+ Về kinh tế: Thực dân Anh khai thác Ấn Độ một cách quy mô, ra sức vơ vét lương thực các nguồn nguyên liệu và bóc lột nhân công rẻ mạt để thu lợi nhuận. 

  GV minh họa: Từ 1873-1888 thương mại giữa Anh và Ấn Độ tăng 60%. Ấn Độ phải cung cấp ngày càng nhiều lương thực, nguyên liệu cho chính quốc. Ở nông thôn chính quyền thực dân tăng thuế, cưỡng đoạt ruộng đất, lập đồn điền. Người nông dân Ấn Độ phải chịu lĩnh canh với mức 60% hoa lợi. Trong 25 năm cuối thể kỉ XIX đã có 18 nạn đói liên tiếp làm cho 26 triệu người chết đói. GV dùng bức tranh minh họa cảnh người dân chết đói với việc Ấn Độ sống trên vùng nguyên liệu bông phù trú nhưng lại ăn mặc rách rưới, nước xuất khẩu gạo nhưng người dân lại thiếu ăn và chết đói tỷ lệ thuận với số gạo xuất khẩu.

+ Về kinh tế: Thực dân Anh thực hiện chính sách vơ vét tài nguyên cùng kiệt và bóc lột nhân công rẻ mạt ® nhằm biến Ấn Độ thành thị trường quan trọng của Anh

+ Về chính trị – xã hội: Ngày 1/1/1877 nữ hoàng Anh Vic-to-ri-a tuyên bố đồng thời là nữ hoàng Ấn Độ. Thực dân Anh đã thực hiện chính sách chia để trị, mua chuộc giai cấp thống trị bản xứ để làm tay sai. Thực dân Anh tuyên bố coi trọng quyền lợi, danh dự, tài sản và đặc quyền của quý tộc, thực chất là hợp pháp hóa chế độ đẳng cấp, biến các quý tộc phong kiến người bản xứ thành tay sai cho thực dân Anh, biến triều đình phong kiến Ấn Độ là bù nhìn và là chỗ dựa cho chúng.

+ Về chính trị – xã hội: Chính phủ Anh Thiết lập chế độ cai trị trực tiếp Ấn Độ với những thủ đoạn chủ yếu là : chia để trị, mua chuộc giai cấp thống trị, khơi sâu thù hằn dân tộc, tôn giáo, đẳng cấp trong xã hội.

+ Về văn hóa – giáo dục: Thực dân Anh thực hiện chính sách giáo dục ngu dân, khuyến khích những tập quán lạc hậu và cổ xưa…

+ Về văn hóa – giáo dục: Thi hành chính sách giáo dục ngu dân, khuyến khích tập quán lạc hậu và hủ tục cổ xưa.

GV hỏi: Những chính sách thống trị của thực dân Anh đưa đến hậu quả gì?

– HS suy nghĩ trả lời

– GV kết luận: nhân dân Ấn Độ bần cùng, đói khổ, thủ công nghiệp bị suy sụp, nền văn minh lâu đời bị phá hoại. Quyền dân tộc thiêng liêng của người Ấn Độ bị chà đạp. Vì vậy phong trào đấu tranh của các tầng lớp nhân dân chống thực dân Anh, giải phóng dân tộc bùng nổ quyết liệt, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Xi-pay.

– Hậu quả

+ Kinh tế giảm sút, bần cùng

+ Đời sống nhân dân người dân cực khổ

* Hoạt động 2: Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa Xi-pay

II. Cuộc khởi nghĩa Xi-pay (1857-1859)

– GV giải thích khái niệm “Xi-pay”: tên gọi những đơn vị binh lính người Ấn Độ trong quân đội thực dân Anh (nằm trong âm mưu dùng người bản xứ đánh người bản xứ của thực dân Anh).

_HS nghe, nhớ có thể liên hệ với Việt Nam thời thuộc Pháp…

– GV tiếp tục hỏi: tại sao binh lính Ấn Độ nằm trong quân đội thực dân Anh lại đứng lên khởi nghĩa chống thực dân Anh?

– HS theo dõi SGK tìm câu trả lời.

– GV gọi HS trả lời và kết luận: binh lính Xi-pay bị sỹ quan Anh đối xử tàn tệ. Lương của sỹ quan Ấn chỉ bằng 1/3 sỹ quan Anh cùng cấp bậc, người Ấn không được giữ chức vụ cao trong quân đội. Lính Xi-pay phải sống trong các doanh trại tồi tàn, trái ngược với cảnh sống sung túc của binh lính Anh. Đặc biệt sau khi việc xâm lược Ấn Độ hoàn thành, lính Xi-pay càng bị coi rẻ; tín ngưỡng dân tộc của họ bị xúc phạm nghiêm trọng: họ phải dùng răng để xé các loại giấy bọc đạn pháp tầm mỡ bò và mỡ lợn, trong khi linh Xi-pay theo đạo Hinđu (kiêng ăn thịt bò) và theo đại Hồi (kiêng ăn thịt lợn). Vì thề họ chống lệnh của thực dân Anh, nổi dạy khởi nghĩa. Tóm lại, do binh lính Xi-pay bị sỹ quan Anh đối xử tàn tệ nên họ bất mãn nổi dạy đấu tranh.

GV nhấn mạnh: Duyên cớ trực tiếp là do binh lính Xi-pay bị  bạc đãi, khinh rẻ, song nguyên nhân chính là do tinh thần dân tộc, tinh thần yêu nước, ý thức giác ngộ của binh lính.

– Nguyên nhân của khởi nghĩa là do binh lính Xi-pay bị thực dân Anh đối xử tàn tệ, tinh thần dân tộc và tín ngưỡng bị xúc phạm ® binh lính bất mãn nổi dậy đấu tranh.

– GV Dẫn Dắt: Khởi nghĩa Xi-pay diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu diễn biến của khởi nghĩa.

– GV tiếp tục yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được

+ Thời gian, địa điểm bùng nổ khởi nghĩa

+ Sự phát triển , quy mô của khởi nghĩa

+ Lực lượng tham gia khởi nghĩa

+ Kết quả của khởi nghĩa

– HS theo dõi SGK và hướng dẫn của GV.

– GV gọi một HS tóm tắt diễn biến khởi nghĩa và bổ sung kết luận

– Diễn biến:

+ Rạng sáng ngày 10/5/1857 ở Mi-rút, khi thực dân Anh sắp áp giải 85 binh lính Xi-pay trái lênh, thì 3 trung đoàn Xi-pay nổi dậy khởi nghĩa, vây bắt bọn chỉ huy Anh.

+ Ngàu 10/5/1857 khởi nghĩa bùng nổ ở Mi-rút

+ Khởi nghĩa lan rộng khắp miền Bắc, miền Tây Ấn Độ kéo dài 2 năm.

+ Cuộc khởi nghĩa của binh lính được nông dân các vùng phụ cận ủng hộ. Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan khắp miền Bắc và một phần miền Tây Ấn Độ. Nghĩa quân lập chính quyền giải phóng một số thành phố lớn. Cuộc khởi nghĩa duy trì được khoảng 2 năm.

+ GV có thể dùng hình minh họa trong SGK giúp HS thấy được khí thế của khởi nghĩa, lực lượng tham gia khởi nghĩa.

+ Lực lượng tham gia là binh lính và nông dân

+ Khởi nghĩa chủ duy trì được 2 năm thì thất bại. Thực dân Anh  đã dốc toàn lực đàn áp khởi nghĩa rất dã man. Nhiều nghĩa quân bị trói vào nòng súng đại bác bắn cho tan xương nát thịt.

+ Kết quả: Khởi nghĩa bị đàn áp và thất bại.

– GV đặt câu hỏi: Qua diễn biến của khởi nghĩa em cho biết tính chất của phong trào đấu tranh của binh lính và nhân dân?

  GV gợi ý HS căn cứ vào lực lượng tham gia, mục đích để xem xét, xác định tính chất.

– HS suy nghĩ trả lời

– GV bổ sung chốt ý: Khởi nghĩa nổ ra ở Mi-rút song đã thu hút đông đảo nhân dân tham gia nhất là nông dân. Cuộc nổi dạy của binh lính đã trở thành cuộc nổi dậy của nhân dân, nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Ấn Độ và bọn thực dân Anh để giành độc lập sâu sắc đúng như Mác đã nhận đinh:”Trên thực tế đây là cuộc nổi dậy có tính chất dân tộc”.

-GV có thể giúp HS tự tìm hiểu nguyên nhân thất bại của khởi nghĩa: đây là một cuộc nổi dậy tự phát, chưa có đường lối lãnh đạo, lại gặp phải sự đàn áp tàn bạo thuẫn nội bộ nghĩa quân, phương thức tác chiến chỉ là cố thủ, phòng ngự, chưa chủ động tấn công tiêu diệt quân địch…

– GV tiếp tục đặt câu hỏi: Cuộc khởi nghĩa Xi-Pay tuy thất bại nhưng vẫn còn ý nghĩa  lịch sử to lớn. Em hãy rút ra ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa này?

– HS suy nghĩ trả lời.

– GV bổ sung chốt ý: Khởi nghĩa thể hiện lòng yêu nước, tinh thần anh dũng bất khuất, ý thức vươn tới độc lập dân tộc và căm thù thực dân của nhân dân Ấn Độ

– Ý nghĩa lịch sử: Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất, ý thức vươn tới độc lập của nhân dân Ấn Độ.

– GV dẫn dắt sang phần mới: Cuối thế kỉ XIX sang đầu thế kỉ XX phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Ấn Độ diễn ra dưới sự lãnh đạo của một tổ chức chính Đảng mới, Đảng Quốc đại.

*Hoạt động 3: Tìm hiểu các hoạt động của Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885 -1908)

– GV thuyết trình: Sau khởi nghĩa Xi-pay thực dân Anh tăng cường thống trị bóc lột Ấn Độ. Giai cấp tư sản Ấn Độ ra đời và phát triển khá nhanh. Đây là giai cấp tư sản dân tộc có mặt sớm nhất châu Á trên vũ đài chính trị. Sự trưởng thành của giai cấp này đặt ra yêu cầu đòi hỏi thành lập những tổ chức chính Đảng riêng, đầu tiên là Đảng Quốc đại.

III. Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885-1908)

– GV yêu cầu HS theo dõi SGK về sự thành lập và hoạt động của Đảng Quốc đại

– Sự thành lập Đảng Quốc đại

+ Năm 1885 giai cấp tư sản Ấn Độ thành lập Đảng Quốc đại

– GV bổ sung, kết luận: Tư sản Ấn Độ ra đời và phát triển nhanh, vào khoảng năm 1880 đã có 56 xưởng dệt, 60 mỏ than, 80 kho xăng và nhiều xí nghiệp của tư bản. Một số đông nữa hoạt động về thương mại đồn điền và ngân hàng. Tầng lớp trí thức gồm các nhà luật học, y khoa, thầy giáo và viên chức cao cấp. Họ muốn tự do phát triển kinh tế và tham gia chính quyền, nhưng bị thực dân Anh kìm hãm bằng mọi cách. Cuối năm 1885 họ đã tập hợp lại thành lập Đảng Quốc đại, chính Đảng đầu tiên của giai cấp tư sản Ấn Độ đánh dấu giai cấp tư sản Ấn Độ đã bước vào vũ đài chính trị.

– GV cung cấp thêm thông tin: Người trực tiếp vạch kế hoạch thành lập và là Tổng bí thư đầu tiên của Đảng là Huân tước Đáp Phơrin (Quan chức cao cấp Anh, phó vương Ấn Độ) từ 1884 – 1888. Vì vậy khi mới thành lập Đảng không nêu vấn đề độc lập  cho Ấn Độ dưới bất kỳ hình thức nào. Trong 20 năm đầu Đảng chủ trương đấu tranh hòa bình, ôn hòa để đòi thực dân tiến hành cải cách và phản đối phương pháp đấu tranh bằng bạo động. Giai cấp tư sản Ấn Độ yêu cầu thực dân Anh mở rộng các điều kiện cho họ tham gia các hội đồng tự trị, thực hiện một số cải cách về giáo dục, xã hội. Tuy nhiên  thực dân Anh vẫn tìm cách hạn chế hoạt động của Đảng Quốc đại.

+ Trong 20 năm Đảng chủ trương đấu tranh ôn hòa.

– GV đặt câu hỏi: Chủ trương của Đảng quốc đại đem lại kết quả gì?

  Gợi ý: Chủ trương của Đảng Quốc đại không được thực dân Anh đáp ứng. Mặt khác, đường lối đấu tranh của Đảng chưa thể thỏa mãn nguyện vọng chính đáng của nhân dân Ấn Độ. Cuộc đấu tranh của quần chúng đã ảnh hưởng đến nội bộ của Đảng khiến cho nội bộ bị phân hóa thành 2 phái “phái ôn hòa” và “phái cực đoan”

– HS nghe, nghi.

– GV yêu cầu HS theo dõi đoạn chữ nhỏ trong SGK giới thiệu về Ti – lắc để thấy được thái độ đấu tranh cương quyết và vai trò của Ti-lắc.

– HS theo dõi SGK và trả lời về vai trò của Ti-lắc

– GV Bổ sung, kết luận: Thái độ cương quyết và những hoạt động cách mạng tích cực của Ti-lắc đã đáp ứng được nguyện vọng đấu tranh của quần chúng. Vì vậy phong trào cách mạng dâng lên mạnh mẽ, điều này nằm ngoài ý muốn của thực dân Anh.

+ Do thái độ thỏa hiệp của những người cầm đầu và chính quyền sách 2 mặt của chính quyền Anh, nội bộ Đảng Quốc đại bị phân hóa thành 2 phái: ôn hòa và phái cực đoan (kiên quyết chống Anh do Ti-lắc đứng đầu)

* Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân

– HS tìm hiểu về phong trào dân tộc ở Ấn Độ 1905-1908. Nhằm hạn chế phong trào đấu tranh của nhân dân Ấn Độ, chính quyền Anh đã tăng cường chính sách chia để trị, ban hành đạo luật chi cắt Ben-gan- một vùng đất trù phú, giàu khoáng sản có nền kinh tế rất phát triển. Thực dân Anh đã chia Ben-gan làm 2 tỉnh: Miền Đông theo đạo Hồi, miền Tây theo đạo Ấn. Điều đó thổi bùng lên phong trào đấu tranh chống thực dân Anh, đặc biệt là ở Bom-bay và Can-cút-ta. GV dùng lược đồ phong trào cách mạng ở Ấn Độ để trình bày diễn biến phong trào đấu tranh chống đạo luật chia cắt Ben-gan 1905 và cuộc tổng bãi công ở Bom-bay năm 1908.

+ Phong trào đấu tranh chống đạo luật chia cắt Ben-gan 1905.

+ Đỉnh cao của phong trào là cuộc tổng bãi công ở Bom-bay 1908.

+ Tháng 7/1908 thực dân Anh bắt Ti – Lắc, kết án 6 năm tù ® công nhân Bom-bay đã tổng bãi công kéo dài 6 ngày để ủng hộ Ti- lắc.

– GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được nguyên nhân, diễn biến của cuộc tổng bãi công ở Bom-bay.

– GV bổ sung kết luận, kết hợp với trình bày diễn biến như trong SGK: Cuộc bãi công ở Bom-bay 1908 là cuộc đấu tranh vì Ti-lắc và cao hơn hết vì độc lập của Ấn Độ, trở thành đỉnh cao của phong trào giải phóng dân tộc ở Ấn Độ đầu thế kỉ XX. Ti-lắc bị đày đi Mianma và mất ở Bom-bay ngày 01/8/1920, nhưng hình ảnh của ông vẫn mãi trong lòng nhân dân Ấn Độ. J.Nêbru thủ tướng đầu tiên của nước cộng hòa Ấn Độ đã kính tặng Ti-lắc danh hiệu “Người cha của cách mạng Ấn Độ”

– Cao trào cách mạng 1905-1908 mang đậm ý thức dân tộc đánh dấu sự thức tỉnh của nhân dân Ấn Độ.

– GV : Em hãy so sánh phong trào cách mạng 1885-1908 với khởi nghĩa Xi-pay? (lực lượng tham gia, lãnh đạo, đường lối, mục tiêu, kết quả của phong trào)

– HS so sánh với phần trước để trả lời

– GV bổ sung, kết luận:

+ Lực lượng tham gia: Công nhân, nông dân, tư sản, trong đó có vai trò của công nhân.

+ Phong trào do giai cấp tư sản lãnh đạo mang đậm ý thức dân tộc, đánh dấu sự thức tỉnh tinh thần độc lập của nhân dân Ấn Độ.

Sự kiện

Thời gian

1. Nữ hoàng Anh tuyên bố và nữ hoàng Ấn Độ

a. Tháng 7/1905

2. Khởi nghĩa Xi-pay bùng nổ 

b. Tháng 11/1877

3. Đảng Quốc đại thành lập 

c. Tháng 5/1857

4. Chính quyền Anh ban hành đạo luật chia đôi xứ Ben-gan 

d. Cuối năm 1885