Lý thuyết Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết

Lý thuyết Hóa học lớp 10 Bài 7: Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

A. Lý thuyết Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

I. Định luật tuần hoàn

– Sự biến đổi tuần hoàn về cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố khi điện tích hạt nhân tăng dần chính là nguyên nhân của sự biến đổi tuần hoàn về tính chất của các nguyên tố cũng như hợp chất của chúng.

Lý thuyết Hóa học 10 Bài 7: Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học - Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

– Định luật tuần hoàn: Tính chất của các nguyên tố và đơn chất, cũng như thành phần và tính chất của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.

II. Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

– Khi biết vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể suy ra cấu tạo nguyên tử của nguyên tố đó và ngược lại. Từ đó có thể suy ra những tính chất hóa học cơ bản của nó.

Ví dụ: Mối quan hệ giữa vị trí, cấu hình electron và tính chất của sodium:

Lý thuyết Hóa học 10 Bài 7: Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học - Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

B. Trắc nghiệm Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Câu 1. Nguyên tố Y ở chu kì 3, nhóm IA trong bảng tuần hoàn. Tính chất hóa học cơ bản của Y là:

A. kim loại

B. khí hiếm

C. phi kim

D. base

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Y ở chu kì 3, nhóm IA trong BTH ⇒ Y là kim loại mạnh.

Câu 2. Y thuộc chu kì 4, nhóm IIA. Công thức oxide và hydroxide cao nhất của Y lần lượt là

A. YO, YOH

B. Y₂O, YOH

C. Y₂O₅, Y(OH)₂

D. YO, Y(OH)₂

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Hóa trị cao nhất của các nguyên tố thuộc nhóm IA đến VIIA (trừ F) = số thứ tự của nhóm.

Y thuộc chu kì 4, nhóm IIA ⇒ Y là kim loại và hóa trị cao nhất của Y là II

Công thức oxide cao nhất là: YO

Công thức hydroxide cao nhất là Y(OH)₂

Câu 3. Nguyên tố potassium thuộc ô 19 trong bảng tuần hoàn. Cấu tạo nguyên tử này là

A. Có 19 electron, 4 lớp electron và lớp ngoài cùng có 1 electron

B. Có 20 electron, 4 lớp lớp electron và lớp ngoài cùng có 2 electron

C. Có 19 electron, 3 lớp electron và lớp ngoài cùng có 9 electron

D. Có 19 electron, 1 lớp electron và lớp ngoài cùng có 4 electron

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Nguyên tố potassium thuộc ô 19 trong bảng tuần hoàn

⇒ số hiệu nguyên tử Z = số thứ tự của ô nguyên tố = 19.

Z = 19 ⇒ có 19 electron.

Do đó cấu hình electron là: [Ar]4s¹

⇒ Có 4 lớp electron và lớp ngoài cùng có 1 electron.

Vậy khẳng định A là khẳng định đúng.

Câu 4. Nguyên tử nguyên tố sulfur (S) có 16 proton. Công thức oxide cao nhất và tính chất của oxide đó là

A. SO₂, tính acid oxide

B. SO₃, tính acid oxide

C. SO₂, tính basic oxide

D. SO₃, tính basic oxide

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Nguyên tử nguyên tố sulfur (S) có 16 proton ⇒ Z = 16

Cấu hình electron của S: [Ne]3s²3p⁴ ⇒ chu kì 3, nhóm VIA

Hóa trị cao nhất của S = số thứ tự nhóm A = VI ⇒ Công thức oxide cao nhất là: SO₃

S có 6 electron lớp ngoài cùng ⇒ S là nguyên tố phi kim ⇒ Oxide có tính acid oxide.

Câu 5. Nguyên tố chlorine ở chu kì 3, nhóm VIIA trong bảng tuần hoàn. Cấu hình electron nguyên tử của chlorine là

A. [Ne]3s²3p³

B. [Ar]4s¹

C. [Ne]3s²3p⁵

D. [Ne]3s²3p⁷

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Nguyên tố chlorine ở chu kì 3 ⇒ có 3 lớp electron và lớp ngoài cùng là lớp thứ 3.

Nhóm VIIA ⇒ nguyên tố p và có 7 electron lớp ngoài cùng ⇒ Cấu hình electron lớp ngoài cùng là: 3s²3p⁵.

⇒ Cấu hình electron: [Ne]3s²3p⁵

Câu 6. Phát biểu đúng về định luật tuần hoàn là

A. Tính chất của các nguyên tố biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.

B. Tính chất của các nguyên tố và đơn chất biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.

C. Tính chất của các nguyên tố và đơn chất, cũng như thành phần và tính chất của hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của số lớp electron.

D. Tính chất của các nguyên tố và đơn chất, cũng như thành phần và tính chất của hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Phát biểu đúng về định luật tuần hoàn là:

Tính chất của các nguyên tố và đơn chất, cũng như thành phần và tính chất của hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.

Câu 7. Nguyên tử nguyên tố G có cấu hình electron là [Ne] 3s² 3p⁴. Vị trí của G trong bảng tuần hoàn là:

A. ô thứ 16, chu kì 3, nhóm VIA;

B. ô thứ 26, chu kì 3, nhóm IVB;

C. ô thứ 16, chu kì 2, nhóm IVA;

D. ô thứ 26, chu kì 3, nhóm VIA.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

G có cấu hình electron: [Ne] 3s² 3p⁴ ⇒ Z = 16

G có Z = 16 ⇒ G ở ô thứ 16;

G có 3 lớp electron ⇒ G ở chu kì 3;

G là nguyên tố p, có 6 electron lớp ngoài cùng ⇒ G ở nhóm VIA

Câu 8. Nguyên tử nguyên tố X có cấu hình e là [Ar] 3d⁶ 4s². Vị trí của X trong bảng tuần hoàn là:

A. Chu kỳ 3, nhóm VIIIA

B. Chu kỳ 4, nhóm IIB

C. Chu kỳ 4, nhóm IIA

D. Chu kỳ 4, nhóm VIIIB

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

X có cấu hình electron: [Ar] 3d⁶ 4s²

X có 4 lớp electron ⇒ X ở chu kì 4;

X là nguyên tố d, có 8 electron hóa trị (electron lớp ngoài cùng và phân lớp sát lớp ngoài cùng chưa bão hòa) ⇒ X ở nhóm VIIIB.

Câu 9. Các nguyên tố trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều tăng dần

A. khối lượng nguyên tử

B. bán kính nguyên tử

C. số hiệu nguyên tử

D. độ âm điện của nguyên tử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Các nguyên tố trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều tăng dần số hiệu nguyên tử.

Câu 10. Nguyên tố Ca có số hiệu nguyên tử là 20. Phát biểu nào sau đây về Ca là không đúng?

A. Số electron ở vỏ nguyên tử của nguyên tố Ca là 20.

B. Vỏ của nguyên tử Ca có 4 lớp electron và lớp ngoài cùng có 2 electron.

C. Hạt nhân của nguyên tử Ca có 20 proton.

D. Nguyên tố Ca là một phi kim

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Nguyên tố Ca có số hiệu nguyên tử là 20 ⇒ số electron = số proton = Z = 20 ⇒ A, C đúng.

Z = 20 ⇒ Cấu hình electron nguyên tử là: [Ar]4s² ⇒ có 4 lớp electron và lớp ngoài cùng có 2 electron ⇒ B đúng.

Có 2 electron lớp ngoài cùng ⇒ nguyên tố kim loại. ⇒ D sai.

Câu 11. Cho 4 gam oxide của kim loại X (thuộc nhóm IIA) tác dụng vừa đủ với 200 ml dung dịch HCl 1M. Kim loại X là

A. Mg

B. Ca

C. Ba

D. Sr

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

X thuộc nhóm IIA ⇒ hóa trị II ⇒ Công thức oxide có dạng: XO

n_HCl = 0,2.1 = 0,2 (mol)

XO + 2HCl ⟶ XCl₂ + H₂O

0,1 ← 0,2 (mol)

M_XO = $\frac{4}{0, 1}$ = 40 (g/mol)

Mà M_XO = M_X + 16 ⇒ M_X + 16 = 40 ⇒ M_X = 24 (g/mol)

Vậy X là Mg

Câu 12. Cho X (Z = 9), Y (Z = 17) và T (Z = 16). Sắp xếp các nguyên tố theo thứ tự bán kính nguyên tử tăng dần.

A. X, Y, T

B. T, Y, X

C. X, T, Y

D. Y, T, X

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Cấu hình electron của X (Z = 9): 1s²2s²2p⁵ ⇒ chu kì 2, nhóm VIIA

Cấu hình electron của Y (Z = 17): [Ar]3s²3p⁵ ⇒ chu kì 3, nhóm VIIA

Cấu hình electron của T (Z = 16): [Ar]3s²3p⁴ ⇒ chu kì 3, nhóm VIA

Y và T cùng thuộc chu kì 3 mà điện tích hạt nhân của T < Y.

Trong một chu kì, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân bán kính nguyên tử có xu hướng giảm.

Do đó, bán kính nguyên tử của T > Y

X và Y cùng thuộc nhóm VIIA mà điện tích hạt nhân của X < Y.

Trong cùng một nhóm, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân bán kính nguyên tử có xu hướng tăng.

Do đó, bán kính nguyên tử của X < Y

Vậy bán kính nguyên tử của X < Y < T.

Câu 13. Oxide cao nhất của X khi tan trong nước tạo thành dung dịch làm quỳ tím chuyển màu xanh. Tỉ lệ nguyên tử X với oxygen trong oxide cao nhất của X là 2 : 1. X thuộc nhóm

A. IIA

B. IA

C. VA

D. VIIA

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Oxide cao nhất của X khi tan trong nước tạo thành dung dịch làm quỳ tím chuyển màu xanh. ⇒ Oxide cao nhất của X khi tan trong nước tạo thành hydroxide có tính base mạnh. ⇒ X có thể thuộc nhóm IA hoặc IIA.

Tỉ lệ nguyên tử X với oxygen trong oxide cao nhất của X là 2 : 1 ⇒ Oxide cao nhất của X là X₂O ⇒ Hóa trị cao nhất của X là I.

Vậy X thuộc nhóm IA.

Câu 14. Hydroxide của nguyên tố T có tính base mạnh và tác dụng được với dung dịch H₂SO₄ theo tỉ lệ mol giữa hydroxide của T và HCl là 1 : 1. Nhóm của T trong bảng tuần hoàn là

A. IA

B. IIA

C. IIIA

D. IVA

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hydroxide của nguyên tố T có tính base mạnh ⇒ công thức có dạng: T(OH)_x

2T(OH)_x + xH₂SO₄ ⟶ T₂(SO₄)_x + 2xH₂O

Mà tỉ lệ mol giữa hydroxide của T và H₂SO₄ là 1 : 1 ⇒ x = 2

⇒ T có hóa trị II mà hydroxide của T có tính base mạnh ⇒ T thuộc nhóm IIA

Câu 15. Y là nguyên tố nhóm A có công thức oxide cao nhất là Y₂O₅. Y thuộc nhóm

A. IIA

B. VA

C. IIIA

D. VIA

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Công thức oxide cao nhất của Y là Y₂O₅ ⇒ Hóa trị cao nhất của Y là V

Y là nguyên tố nhóm A nên số thứ tự nhóm = hóa trị cao nhất = V

Vậy Y thuộc nhóm VA.

Bài giảng Hóa học 10 Bài 7: Định luật tuần hoàn – ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học – Chân trời sáng tạo

Xem thêm các bài tóm tắt lý thuyết Hóa học 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 6: Xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử các nguyên tố, thành phần và một số tính chất của hợp chất trong chu kì và nhóm

Bài 8: Quy tắc octet

Bài 9: Liên kết ion

Bài 10: Liên kết cộng hóa trị

Bài liên quan:

Leave a Comment Hủy