Lời má năm xưa – Ngữ văn lớp 10
1. Văn bản Lời má năm xưa
Ở quê tôi, trai gái đều thuộc lòng câu hò:
Chim thằng chài có ngày mắc bẫy
Em cho anh hay anh hãy tránh xa
Mẹ cha không thể chịu hoà
Em đâu dám cãi để mà theo anh!
Mái không ấp trứng, không nuôi con. Con chào đời, tự thích nghi môi trường và rèn kĩ năng sống. Lúc trưởng thành, chúng nhìn nhau, tụ quần bảo vệ nhau và cứ thế tiếp tục trong cõi trần gian. Thằng chài chia sẻ con mồi nếu bạn tình hoặc đồng loại thiếu cái ăn. Nó nhường mặt nước ao hồ, sông rạch nhiều tôm cá cho những thằng chài già yếu bịnh tật.
Vậy mà, hồi nhỏ đám trẻ tụi tôi khoái rình bắn thằng chài đậu rình cá trên đầu bặp dừa nước bằng cái ná thun, đạn đất sét vo tròn. Thiệt là, chim rình cá, người rình chim… Có sự từ cái rình theo cuộc!
Tôi bị má đánh đòn khi bắn thằng chài rót bến sông. “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?”. Má bảo tôi ra bến vót nó lên. Tôi rửa mặt và làm theo lời má. Thằng chài rót khi nãy đã được hai thằng chài khác dùng mỏ quắp qua bên kia mé rạch. Nó gãy cánh không chết, nằm sải lai. Tôi đem nó về nhà nuôi và trị thương. Đút cá nó không ăn, đút thứ gì cũng chẳng thèm. Tôi hối hận và bối rối. Mấy hôm, vết thương lành, thằng chài ốm nhom chỉ chóp cánh, không thể bay vì đuối sức. Tôi mang nó ra vườn để dưới gốc mận gần cầu nước.
Tròi tinh mo, buổi sáng nhà quê dịu và mát. Bầy thằng chài bu quanh bạn đút mồi, thấy nó ăn tôi bắt thèm theo. Nó vươn đôi cánh như vươn vai, hót mấy tiếng chắc là cảm ơn và chào tôi.
Gió rung nắng, hương hoa mận bay khắp vườn. Tôi tần ngần nhìn bầu trời xanh và ngẫm nghĩ, thằng chài chính cống “thú diện nhơn tâm”
Gần bảy mươi năm, từ lúc tôi dùng ná thun bắn thằng chài rót bến sông tôi không thể nào quên câu hỏi của má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?”. Đồng thời, tận đáy lòng, tôi cũng không thể rút ra được sự hối hận và bối rối mỗi khi nhớ lại câu chuyện cũ.
2. Xuất xứ
– Văn bản trích Tương hợp Phật tính dân gian và môi trường sinh thái, in trong Thương những ngày…, Trần Bảo Định, tập truyện, NXB Tổng hợp, Thành phố Hồ Chí Minh, 2020, trang 170 – 172
3. Nội dung chính
– Văn bản gợi lại câu chuyện tuổi ấu thơ của một chàng trai khi còn là một cậu bé đã lỡ bắn một con chim thằng chài bên bến sông. Nhờ có sự khuyên bảo của má, anh đã vớt nó về, băng bó chữa trị vết thương rồi cố gắng cứu sống nó, nhưng sự áy náy và ân hận về hành động này vẫn còn và đi theo anh đến mãi sau này.
4. Giá trị nội dung của Lời má năm xưa
– Văn bản bộc lộ tâm trạng ăn năn, hối hận và day dứt của nhân vật “tôi” khi nhớ lại hành động mình đã làm với chú chim thằng chài, từ đó cho thấy cậu bé là một người giàu tình cảm, giàu lòng trắc ẩn và lương thiện
– Cung cấp cho người đọc thông tin về loài chim thằng chài (chim bói cá)
– Khắc họa hình ảnh người má của nhân vật tôi (người đã thực sự cứu sống chú chim thằng chài trong cơn nguy kịch) với sự lương thiện, thông minh, sâu sắc và thấu hiểu của một người mẹ đã thức tỉnh đứa con ngây dại của mình
– Cho thấy mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên là mối quan hệ gần gũi, gắn bó thân thiết và khuyến khích con người nên biết gìn giữ, bảo vệ môi trường
5. Giá trị nghệ thuật của Lời má năm xưa
– Văn bản sử dụng phương thức tự sự kết hợp với biểu cảm
– Ngôn từ thuần Việt dễ hiểu, mộc mạc, giản dị, phong phú
– Giọng văn phù hợp để diễn tả tâm trạng của nhân vật “tôi”
Xem thêm các bài tóm tắt tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Tác giả – tác phẩm: Thơ duyên
Tác giả – tác phẩm: Lời má năm xưa
Tác giả – tác phẩm: Nắng đã hanh rồi
Tác giả – tác phẩm: Tranh Đông Hồ – nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam
Tác giả – tác phẩm: Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang khánh thành phòng truyền thống