Sinh học lớp 10 Bài 2: Các phương pháp nghiên cứu và học tập môn sinh học
A. Lý thuyết Sinh học 10 Bài 2: Các phương pháp nghiên cứu và học tập môn sinh học
I. Phương pháp nghiên cứu và học tập môn sinh học
1. Phương pháp quan sát
Là phương pháp sử dụng các giác quan và phương tiện hỗ trợ để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng. Các bước thực hiện như sau:
2. Phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm
Là phương pháp nghiên cứu (thu nhận thông tin) được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm, học sinh cần tuân thủ các quy định về an toàn thí nghiệm.
Các bước làm việc trong phòng thí nghiệm như sau:
3. Phương pháp thực nghiệm khoa học:
Là phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu trong những điều kiện được tác động có chủ đích.
Thực nghiệm khoa học có thể là tiến hành thí nghiệm trong phòng thí nghiệm hoặc là các phép thử trên đối tượng nghiên cứu ngoài tự nhiên nhằm khảo sát hiện tượng hoặc kiểm chứng môt giả thuyết được đặt ra trước đó.
Các bước tiến hành như sau:
II. Các kĩ năng trong tiến trình nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu khoa học được thực hiện theo các bước tạo thành một tiến trình, trong đó mỗi bước là một kĩ năng.
III. Giới thiệu tin sinh học
Tin sinh học làmột lĩnh vực nghiên cứu liên ngành, kết hợp dữ liệu sinh học với khoa học máy tính và thống kê. Phương pháp tin sinh học là phương pháp thu thập, xử lí và phân tích các thông tin dữ liệu sinh học bằng phần mềm máy tính, từ đó xây dựng cơ sở dữ liệu và cho phép thực hiện các liên kết giữa chúng.
IV. Một số vật liệu, thiết bị nghiên cứu và học tập sinh học
Dụng cụ: kính hiển vi, kính lúp, bộ đồ mổ …
Máy móc thiết bị: tủ lạnh, tủ cấy vi sinh, bộ cảm biến …
Các phần mềm thí nghiệm ảo, giảng dạy và xử lí số liệu thống kê …
Tranh ảnh, mô hình, mẫu vật: Bộ tranh cơ thể người, mô hình tế bào …
Thiết bị an toàn: găng tay, kính bảo vệ mắt, áo bảo hộ …
B. Bài tập trắc nghiệm Sinh học 10 Bài 2: Các phương pháp nghiên cứu và học tập môn sinh học
Câu 1: Để quan sát hình thái của tế bào thực vật, phương tiện quan sát phù hợp là
A. kính hiển vi.
B. kính lúp.
C. kính hội tụ.
D. kính phân kì.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Tế bào thực vật có kích thước nhỏ, thường không quan sát được bằng mắt thường nên để quan sát hình thái của tế bào thực vật, phương tiện quan sát phù hợp là kính hiển vi.
Câu 2: Phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm là
A. phương pháp phân tích hóa sinh được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm.
B. phương pháp phân tích di truyền được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm.
C. phương pháp nghiên cứu được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm.
D. phương pháp phân loại được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm là phương pháp nghiên cứu được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm.
Câu 3: Để thực hiện một thí nghiệm ở phòng thí nghiệm, học sinh cần tiến hành theo trình tự các bước là
A. Chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, mẫu vật, các thiết bị an toàn → Tiến hành thí nghiệm và thu thập thông tin → Báo cáo và vệ sinh phòng thí nghiệm.
B. Tiến hành thí nghiệm và thu thập thông tin → Chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, mẫu vật, các thiết bị an toàn → Báo cáo và vệ sinh phòng thí nghiệm.
C. Chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, mẫu vật, các thiết bị an toàn → Báo cáo và vệ sinh phòng thí nghiệm → Tiến hành thí nghiệm và thu thập thông tin.
D. Tiến hành thí nghiệm và thu thập thông tin → Báo cáo và vệ sinh phòng thí nghiệm → Chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, mẫu vật, các thiết bị an toàn.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Để thực hiện một thí nghiệm ở phòng thí nghiệm, học sinh cần tiến hành theo trình tự các bước là: Chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, mẫu vật, các thiết bị an toàn → Tiến hành thí nghiệm và thu thập thông tin → Báo cáo và vệ sinh phòng thí nghiệm.
Câu 4: Phương pháp thực nghiệm khoa học là
A. phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu trong những điều kiện ngoài tự nhiên và không có sự tác động của con người.
B. phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu trong những điều kiện phòng thí nghiệm và không có sự tác động của con người.
C. phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu trong những điều kiện ngoài tự nhiên và được tác động có chủ đích.
D. phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu trong những điều kiện ngoài tự nhiên hoặc trong phòng thí nghiệm và được tác động có chủ đích.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Phương pháp thực nghiệm khoa học là phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu được tác động có chủ đích. Thực nghiệm khoa học có thể là tiến hành thí nghiệm trong phòng thí nghiệm hoặc là các phép thử trên đối tượng nghiên cứu ngoài tự nhiên.
Câu 5: Cho các bước thực hiện sau:
(1) Xử lí số liệu thực nghiệm và báo cáo
(2) Thiết kế mô hình thực nghiệm, chuẩn bị các điều kiện
(3) Tiến hành và thu thập dữ liệu thực nghiệm
Trình tự đúng thể hiện các bước trong quy trình của phương pháp thực nghiệm khoa học là
A. 1 → 2 → 3.
B. 2 → 3 → 1.
C. 1 → 3 → 2.
D. 2 → 1 → 3.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Các bước trong phương pháp thực nghiệm khoa học gồm: Thiết kế mô hình thực nghiệm, chuẩn bị các điều kiện → Tiến hành và thu thập dữ liệu thực nghiệm → Xử lí số liệu thực nghiệm và báo cáo.
Câu 6: Một sốphương pháp chủ yếu trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học gồm
A. phương pháp nghiên cứu lí thuyết, phương pháp nghiên cứu thực nghiệm, phương pháp nghiên cứu ứng dụng.
B. phương pháp mô hình vật chất, phương pháp mô hình lí thuyết, phương pháp mô hình toán học.
C. phương pháp quan sát, phương pháp nghiên cứu thực nghiệm, phương pháp mô hình vật chất.
D. phương pháp quan sát, phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm, phương pháp thực nghiệm khoa học.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Một số phương pháp chủ yếu trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học gồm: phương pháp quan sát, phương pháp làm việc trong phòng thí nghiệm, phương pháp thực nghiệm khoa học
Câu 7: Phương pháp quan sát trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học là
A. phương pháp sử dụng các giác quan và phương tiện hỗ trợ để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng.
B. phương pháp sử dụng mắt để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng.
C. phương pháp sử dụng kính hiển vi để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng.
D. phương pháp sử dụng kính lúp để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Phương pháp quan sát trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học là phương pháp sử dụng các giác quan và phương tiện hỗ trợ để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng.
Câu 8: Cho các bước thực hiện sau:
(1) Lựa chọn phương tiện quan sát và thu nhận thông tin
(2) Xử lí thông tin và báo cáo kết quả
(3) Xác định mục tiêu, đối tượng và đặc điểm cần quan sát
Trình tự đúng thể hiện các bước trong quy trình của phương pháp quan sát là
A. 1 → 2 → 3.
B. 3 → 1 → 2
C. 2 → 1 → 3
D. 1 → 3 → 2.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Trình tự đúng thể hiện các bước trong quy trình của phương pháp quan sát là: Xác định mục tiêu, đối tượng và đặc điểm cần quan sát → Lựa chọn phương tiện quan sát và thu nhận thông tin → Xử lí thông tin và báo cáo kết quả.
Câu 9: Hoạt động nào sau đây được thực hiện ở bước tiến hành trong phương pháp quan sát?
A. Xác định mục tiêu, đối tượng hoặc hiện tượng và đặc điểm cần quan sát.
B. Lựa chọn phương tiện, tiến hành quan sát, ghi lại thông tin quan sát được.
C. Xử lí thông tin để kết luận về bản chất đối tượng hoặc hiện tượng quan sát.
D. Lập bảng báo cáo và thực hiện báo cáo về kết quả đã quan sát được.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Hoạt động được thực hiện ở bước tiến hành trong phương pháp quan sát khi nghiên cứu sinh học là: lựa chọn phương tiện quan sát, tiến hành quan sát, ghi lại thông tin quan sát được.
Câu 10: Để quan sát hình thái của hạt giống đậu xanh, phương tiện quan sát phù hợp là
A. kính hiển vi.
B. kính lúp.
C. kính hội tụ.
D. kính phân kì.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Để quan sát hình thái của hạt giống đậu xanh, phương tiện quan sát phù hợp là kính lúp.
Câu 11: Cho các bước thực hiện sau:
(1) Quan sát và đặt câu hỏi
(2) Hình thành giả thuyết khoa học
(3) Làm báo cáo kết quả nghiên cứu
(4) Kiểm tra giả thuyết khoa học
Trình tự đúng thể hiện các bước trong tiến trình nghiên cứu khoa học là
A. 1 → 2 → 3 → 4.
B. 1 → 2 → 4 → 3.
C. 1 → 3 → 2 → 4.
D. 4 → 3 → 2 → 1.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Các bước trong tiến trình nghiên cứu khoa học:
Bước 1: Quan sát và đặt câu hỏi
Bước 2: Hình thành giả thuyết khoa học
Bước 3: Kiểm tra giả thuyết khoa học
Bước 4: Làm báo cáo kết quả nghiên cứu
Câu 12: Từ việc quan sát hình thái của hạt đậu xanh, bạn An đưa ra thắc mắc “Hình thái của hạt đậu xanh có liên quan đến khả năng nảy mầm của hạt đậu xanh không?”. Hoạt động này của bạn An thuộc bước nào trong tiến trình nghiên cứu khoa học?
A. Bước 1 – Quan sát và đặt câu hỏi.
B. Bước 2 – Hình thành giả thuyết khoa học.
C. Bước 3 – Kiểm tra giả thuyết khoa học.
D. Bước 4 – Làm báo cáo kết quả nghiên cứu.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Bạn An đã thực hiện quan sát và đặt ra câu hỏi. Đây chính là bước đầu tiên trong tiến trình nghiên cứu khoa học.
Câu 13: Phương pháp tin sinh học là
A. phương pháp thu thập, xử lí và phân tích các thông tin và dữ liệu sinh học bằng phần mềm máy tính, từ đó xây dựng cơ sở dữ liệu và cho phép thực hiện các liên kết giữa chúng.
B. phương pháp thu thập thông tin trên đối tượng nghiên cứu trong những điều kiện được tác động có chủ đích.
C. phương pháp sử dụng các giác quan và phương tiện hỗ trợ để thu thập thông tin về một hay nhiều đối tượng hoặc hiện tượng.
D. phương pháp thu nhận thông tin được thực hiện trong không gian giới hạn của phòng thí nghiệm.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Phương pháp tin sinh học là phương pháp thu thập, xử lí và phân tích các thông tin và dữ liệu sinh học bằng phần mềm máy tính, từ đó xây dựng cơ sở dữ liệu và cho phép thực hiện các liên kết giữa chúng.
Câu 14: Các lĩnh vực hình thành tin sinh học gồm
A. sinh học và tin học.
B. sinh học và thống kê.
C. sinh học và khoa học máy tính.
D. sinh học, khoa học máy tính và thống kê.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Tin sinh học là một lĩnh vực nghiên cứu liên ngành kết hợp giữa dữ liệu sinh học với khoa học máy tính và thống kê.
Câu 15: Thiết bị nào sau đây không phải là thiết bị an toàn được sử dụng thường xuyên trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học?
A. Áo bảo hộ.
B. Găng tay.
C. Kính bảo vệ mắt.
D. Búa thoát hiểm.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Một số thiết bị an toàn được sử dụng thường xuyên trong nghiên cứu và học tập môn Sinh học là: áo bảo hộ, găng tay, kính bảo vệ mắt,…
Xem thêm các bài tóm tắt lý thuyết Sinh học 10 cánh diều hay, chi tiết khác:
Bài 1: Giới thiệu chương trình môn Sinh học, Sinh học và sự phát triển bền vững
Bài 3: Giới thiệu chung về các cấp tổ chức của thế giới sống
Bài 4: Giới thiệu chung về tế bào
Bài 5: Các nguyên tố hóa học và nước