Giải bài tập KHTN 9 Bài 44: Di truyền học với con người
Mở đầu trang 185 Bài 44 KHTN 9: Vì sao Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 của Việt Nam nghiêm cấm kết hôn giữa những người có quan hệ họ hàng trong phạm vi ba đời?
Trả lời:
Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 của Việt Nam nghiêm cấm kết hôn giữa những người có quan hệ họ hàng trong phạm vi ba đời là có cơ sở khoa học: Những người có họ hàng thân thuộc thường mang một số gene giống nhau, trong đó có các gene lặn có hại. Do đó, kết hôn gần làm cho các đột biến lặn có hại được biểu hiện ở cá thể đồng hợp với tần số tăng lên đáng kể so với tự nhiên dẫn đến khoảng 20 – 30% số con của những cặp vợ chồng kết hôn cận huyết chết non hoặc mắc các bệnh, tật di truyền. Như vậy, kết hôn gần làm tăng tỉ lệ mắc bệnh, tật ở người, làm suy thoái nòi giống, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội.
1. Tính trạng ở người
Hình thành kiến thức mới 1 trang 185 KHTN 9: Quan sát Hình 44.1, hãy cho biết để phân biệt những người trong hình có thể dựa vào các đặc điểm nào.
Trả lời:
Để phân biệt những người trong hình có thể dựa vào các đặc điểm như: màu tóc (đen, nâu, vàng), dạng tóc (tóc thẳng hay tóc xoăn, tóc dài hay tóc ngắn), màu da (da trắng, da vàng, da nâu), giới tính (nam hay nữ), chiều cao (cao hay thấp),…
Hình thành kiến thức mới 2 trang 185 KHTN 9: Cho ví dụ về một số tính trạng ở người.
Trả lời:
Ví dụ một số tính trạng ở người như tính trạng màu da, tính trạng màu tóc, tính trạng dạng tóc, tính trạng màu mắt, tính trạng chiều cao, tính trạng má lúm đồng tiền, tính trạng nhóm máu,…
2. Bệnh và tật di truyền ở người
Hình thành kiến thức mới 3 trang 186 KHTN 9: Hãy cho ví dụ về một số tác nhân gây bệnh di truyền ở người bằng cách hoàn thành Bảng 44.1.
Bảng 44.1. Một số tác nhân gây bệnh di truyền ở người
|
Tác nhân gây bệnh |
Ví dụ |
|
Tác nhân vật lí |
? |
|
Tác nhân hóa học |
? |
|
Tác nhân sinh học |
? |
Trả lời:
Bảng 44.1. Một số tác nhân gây bệnh di truyền ở người
|
Tác nhân gây bệnh |
Ví dụ |
|
Tác nhân vật lí |
Tia phóng xạ, tia tử ngoại, tia X,… |
|
Tác nhân hóa học |
Nhiều loại hóa chất trong công nghiệp nhuộm, công nghiệp giấy và nhựa, trong các thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ hóa học,… |
|
Tác nhân sinh học |
Rối loạn sinh lí nội bào, virus,… |
Luyện tập trang 186 KHTN 9: Bảo vệ môi trường có vai trò như thế nào trong việc hạn chế các bệnh, tật di truyền ở người?
Trả lời:
Vai trò của việc bảo vệ môi trường trong hạn chế các bệnh, tật di truyền ở người: Bệnh và tật di truyền do đột biến NST hoặc đột biến gene gây ra. Khi môi trường sống bị ô nhiễm bởi một số tác nhân vật lí, hóa học, sinh học sẽ làm tần số đột biến tăng lên. Bảo vệ môi trường sẽ giúp hạn chế sự phát sinh, phát triển của các tác nhân trên, nhờ đó, hạn chế phát sinh bệnh, tật di truyền ở người.
Hình thành kiến thức mới 4 trang 186 KHTN 9: Đọc thông tin và quan sát Hình 44.2, xác định các đặc điểm có thể sử dụng để nhận biết bệnh nhân mắc hội chứng Down.
Trả lời:
Các đặc điểm có thể sử dụng để nhận biết bệnh nhân mắc hội chứng Down như cổ ngắn, khe mắt xếch, mắt một mí, lưỡi dày và hơi thè ra ngoài, giảm trương lực cơ, trí tuệ kém phát triển, thường dị tật tim bẩm sinh, khoảng cách giữa hai mắt xa nhau, mũi thấp,…
Hình thành kiến thức mới 5 trang 187 KHTN 9: Quan sát Hình 44.3, hãy cho biết:
a) Sự khác nhau giữa bộ nhiễm sắc thể của người mắc hội chứng Down, Turner so với người bình thường.
b) Tại sao người mắc hội chứng Turner có biểu hiện kiểu hình giới tính nữ.
Trả lời:
a) Sự khác nhau giữa bộ nhiễm sắc thể của người mắc hội chứng Down, Turner so với người bình thường:
– Người mắc hội chứng Down có 3 nhiễm sắc thể số 21, trong khi người bình thường chỉ có 2 nhiễm sắc thể số 21.
– Người mắc hội chứng Turner có 1 nhiễm sắc thể giới tính X (XO), trong khi người bình thường có 2 nhiễm sắc thể giới tính là XX hoặc XY.
b) Ở người, việc xác định giới tính là do các gene nằm trên NST giới tính quy định, hợp tử có NST Y sẽ phát triển thành con trai, còn hợp tử không có NST Y mà chỉ có NST X sẽ phát triển thành con gái. Người mắc hội chứng Turner có biểu hiện kiểu hình giới tính nữ vì người mắc hội chứng này chỉ có 1 nhiễm sắc thể giới tính X.
Hình thành kiến thức mới 6 trang 187 KHTN 9: Quan sát Hình 44.4, hãy cho biết biểu hiện bên ngoài ở người mắc bệnh bạch tạng có gì khác so với người bình thường.
Trả lời:
Người bị bệnh bạch tạng mang những biểu hiện bên ngoài khác người bình thường như lông – tóc bạc trắng, da trắng bất thường, tròng mắt cũng mất màu, thường bị bệnh cận thị hay viễn thị sớm,…
Hình thành kiến thức mới 7 trang 188 KHTN 9: Xác định tên gọi tương ứng và mô tả biểu hiện của các tật di truyền ở người trong Hình 44.5.
– Tật khoèo chân.
– Tật bàn tay có nhiều ngón.
– Tật hở khe môi, hàm.
– Tật dính ngón tay.
Trả lời:
|
Hình |
Tên tật di truyền |
Biểu hiện |
|
a |
Tật hở khe môi, hàm |
Có một vết nứt ở môi và vòm miệng (vòm miệng) ảnh hưởng đến một hoặc cả hai bên của khuôn mặt. |
|
b |
Tật bàn tay có nhiều ngón |
Có các ngón tay thừa, thường là các mô nhỏ có xương mà thiếu khớp, các ngón này thường không có tất cả các chức năng của một ngón tay bình thường. |
|
c |
Tật dính ngón tay |
Các ngón tay bị dính với nhau, ngón tay có thể bị dính toàn bộ hoặc chỉ một phần. |
|
d |
Tật khoèo chân |
Phần trước bàn chân nghiêng, xoay trong và bị kéo xuống dưới; phần gót chân bị kéo vào trong, một số cơ và dây chằng bị ngắn lại và co rút. |
3. Di truyền học với hôn nhân
Hình thành kiến thức mới 8 trang 188 KHTN 9: Theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 của Việt Nam, người từ độ tuổi nào thì được phép kết hôn?
Trả lời:
Theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 của Việt Nam, nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên thì được phép kết hôn.
Luyện tập trang 188 KHTN 9: Tại sao nên thực hiện tư vấn di truyền trước khi kết hôn?
Trả lời:
Nên thực hiện tư vấn di truyền trước khi kết hôn vì: Tư vấn di truyền sẽ giúp chuẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc bệnh di truyền ở đời con của các cặp vợ chồng đặc biệt khi cặp vợ chồng đó được sinh ra trong những gia đình đã có tiền sử mắc bệnh. Công việc này sẽ giúp các cặp nam nữ chuẩn bị kết hôn đưa ra những quyết định như có nên tiếp tục kết hôn, nếu kết hôn thì có nên sinh con, và nếu sinh con thì cần phải làm gì để tránh cho ra đời những đứa trẻ tật nguyền. Bởi vậy, việc tư vấn di truyền trước khi kết hôn là cần thiết.
Hình thành kiến thức mới 9 trang 189 KHTN 9: Theo em, tại sao việc lựa chọn giới tính trong sinh sản ở người bị pháp luật nghiêm cấm?
Trả lời:
Việc lựa chọn giới tính trong sinh sản ở người bị pháp luật nghiêm cấm vì có thể dẫn đến một số hậu quả như mất cân bằng giới tính, tỉ lệ nạo thai tăng cao; nam khó khăn trong việc kết hôn; gia tăng các tệ nạn xã hội gây ảnh hưởng tâm lí con người và nền kinh tế, chính trị, xã hội. Do đó, pháp luật nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức để đảm bảo cân bằng giới tính theo quy luật sinh sản tự nhiên, thực hiện kế hoạch hóa gia đình nhằm tạo cơ cấu dân số hợp lí về giới tính và độ tuổi.
Vận dụng trang 189 KHTN 9: Tìm hiểu và nhận xét thông tin về tuổi kết hôn, một số bệnh di truyền ở địa phương em theo các nội dung gợi ý trong các bảng sau.
Bảng 1. Kết quả tìm hiểu tuổi kết hôn ở địa phương
|
STT |
Họ và tên |
Giới tính |
Tuổi kết hôn |
|
1 |
? |
? |
? |
|
… |
? |
? |
? |
Bảng 2. Kết quả tìm hiểu một số bệnh di truyền ở địa phương
|
Người được diều tra |
Bệnh di truyền mắc phải |
Nguyên nhân |
Tình trạng bệnh (nhẹ, nặng, có biến chứng,…) |
|
1 |
? |
? |
? |
|
… |
? |
? |
? |
Trả lời:
Bảng 1. Kết quả tìm hiểu tuổi kết hôn ở địa phương
|
STT |
Họ và tên |
Giới tính |
Tuổi kết hôn |
|
1 |
Nguyễn Văn A |
Nam |
22 |
|
2 |
Bùi Thị B |
Nữ |
24 |
|
… |
… |
… |
… |
→ Nhận xét: Độ tuổi kết hôn ở địa phương là phù hợp với quy định của pháp luật. Những năm gần đây, giới trẻ ở địa phương ngày càng có xu hướng kết hôn muộn.
Bảng 2. Kết quả tìm hiểu một số bệnh di truyền ở địa phương
|
Người được diều tra |
Bệnh di truyền mắc phải |
Nguyên nhân |
Tình trạng bệnh (nhẹ, nặng, có biến chứng,…) |
|
1 |
Bạch tạng |
Di truyền |
Mất hẳn sắc tố, lông – tóc bạc trắng, tròng mắt cũng mất màu, cận thị sớm,… |
|
2 |
… |
… |
… |
→ Nhận xét: Tỉ lệ mắc bệnh di truyền ở địa phương khá thấp, nguyên nhân chủ yếu là do di truyền.
Xem thêm các bài giải bài tập Khoa học tự nhiên 9 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Bài 43. Di truyền nhiễm sắc thể
Bài 44. Di truyền học với con người
Bài 45. Ứng dụng công nghệ di truyền vào đời sống
Ôn tập chủ đề 11
Bài 46. Khái niệm về tiến hoá và các hình thức chọn lọc
Bài 47. Cơ chế tiến hoá