Giải bài tập Lịch sử lớp 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học
Video giải Lịch sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học – Kết nối tri thức
1. Sử học – môn khoa học có tính liên ngành
Giải Lịch sử 10 trang 21 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1 trang 21 Lịch sử 10: Để có được thông tin trong các tư liệu 1, 2, 3 (tr.20 – 21) các nhà sử học đã sử dụng kiến thức hoặc phương pháp của những ngành khoa học nào? Các phương pháp đó có tác dụng thế nào khi nghiên cứu sự kiện, vấn đề lịch sử liên quan?
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung trang 20 SGK
Trả lời:
Để có được thông tin trong các tư liệu 1,2,3 (tr20 – 21) các nhà sử học đã sử dụng kiến thức:
– Môn Địa lí (hình 1)
– Phương pháp đo đồng vị phóng xạ (tư liệu 2)
– Phương pháp thống kê ( tư liệu 3).
Câu hỏi 2 trang 21 Lịch sử 10: Tại sao khi nghiên cứu lịch sử phải kết hợp kiến thức và phương pháp liên ngành?
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung trang 20 SGK
Trả lời:
Sử học là ngành khoa học nghiên cứu về toàn bộ đời sống của loài người trong quá khứ, trên tất cả các lĩnh vực, vì vậy khi nghiên cứu lịch sử phải kết hợp kiến thức và phương pháp liên ngành để tìm hiểu một cách toàn diện, sâu sắc, hiệu quả và khoa học về từng lĩnh vực của đời sống xã hội.
2. Mối liên hệ giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội, nhân văn
Giải Lịch sử 10 trang 23 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1 trang 23 Lịch sử 10: Tư liệu 4 (tr.22) giúp em biết đến những sự kiện lịch sử nào? Hãy chỉ ra một số sự kiện hoặc bối cảnh lịch sử được đề cập trong các hồi của tác phẩm
Phương pháp giải:
Đọc tư liệu 4 (tr22)
Trả lời:
Tư liệu 4 (tr.22) giúp em biết đến những sự kiện lịch sử:
– Vương Thế Tử bị truất ngôi
– Quân Tây Sơn ké vào tấn công quân Trịnh
– Vua Lê cầu viện nhà Thanh
– Nhà Thanh đem quân sang xâm lược nước ta, quân Tây Sơn đánh lui giặc tại trận Ngọc Hồi.
– Nguyễn Huệ được phong Vương.
* Một số sự kiện hoặc bối cảnh được đề cập trong các hồi của tác phẩm:
– Vương Thế Tử bị truất ngôi.
– Quân Tây Sơn tiến quân ra Bắc diệt vua Lê chúa Trịnh
– Nhà Thanh đem quân sang xâm lược nước ta. Nguyễn Huệ chỉ huy quân, tiến đánh thần tốc vào Ngọc Hồi Đống Đa, đánh bại quân Thanh. (mùng 5 Tết)
Câu hỏi 2 trang 23 Lịch sử 10: Giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội nhân văn có mối quan hệ với nhau như thế nào? Hãy lấy ví dụ để chứng minh.
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung trang 23 SGK
Trả lời:
Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, các ngành khoa học xã hội và nhân văn lại hỗ trợ đắc lực cho việc tìm hiểu, phục dựng quá khứ.
Sử học sử dụng kiến thức các ngành khoa học xã hội nhân văn để mô tả , phục dựng đối tượng nghiên cứu, cũng như giải thích, chứng minh, khái quát,…Nhờ đó, nhận thức lịch sử được chính xác, đầy đủ và sâu sắc hơn.
Ví dụ: Khai thác một số tác phẩm văn học viết về cuộc Cải cách ruộng đất năm 1954 như Ba người khác- Tô Hoài, Gia Đình – Phan Thúy Hà, Bến không chồng- Dương Hướng, Mảnh đất lắm người nhiều ma- Nguyễn Khắc Trường…. giúp chúng ta có cái nhìn chân thực về cuộc Cải cách ruộng đất năm 1954 tại nông thôn Việt Nam sau giải phóng.
3. Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
Giải Lịch sử 10 trang 24 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1 trang 24 Lịch sử 10: Khai thác Hình 4 (tr.23) và cho biết: Các tác phẩm như trong hình có được coi là tác phẩm lịch sử không? Vì sao? Hãy rút ra vai trò của Sử học đối với ngành Toán học, Hóa học thông qua các tác phẩm đó.
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung trang 23, 24 SGK
Trả lời:
Liên hệ thực tế:
Đóng góp của Sử học đối với Toán học, Vật lí, Hóa học,v.v…
Câu hỏi 2 trang 24 Lịch sử 10: Hãy lấy ví dụ về sự đóng góp của Sử học đối với một ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
Phương pháp giải:
Lịch sử Toán học, Lịch sử vật lý
Trả lời:
Lịch sử Toán học, Lịch sử vật lý
Giải Lịch sử 10 trang 25 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1 trang 25 Lịch sử 10: Dựa vào thông tin về Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An (tr.19), hãy cho biết: Để xác định giá trị của danh thắng này, các nhà khoa học đã dựa vào phương pháp, kết quả nghiên cứu của những ngành khoa học nào?
Phương pháp giải:
Đọc nội dung về Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An (tr.19)
Trả lời:
Để xác định giá trị của danh thắng này, các nhà khoa học đã dựa vào phương pháp, kết quả nghiên cứu của những ngành khoa học như địa chất, lịch sử- văn hóa, môi trường sinh thái, toán học, cổ sinh học, hóa học v.v….
Câu hỏi 2 trang 25 Lịch sử 10: Hãy cho biết vai trò của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đối với Sử học.
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung trang 24 SGK
Trả lời:
Vai trò của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đối với Sử học:
– Thống kê, phân tích trình bày các thành tựu kinh tế- xã hội, tính toán, đo đạc một số công trình trong quá khứ
– Giám định Sử liệu, trình bày các thành tựu về khoa học- kĩ thuật,…
– Đoán định niên đại của các di vật lịch sử
– Hỗ trợ tìm kiếm dấu vết lịch sử, thu thập, xử lí sử liệu, đo đạc và xây dựng bản đồ về sự kiện, không gian lịch sử, cũng như trình bày và tái hiện quá khứ lịch sử một cách sinh động, hấp dẫn và hiệu quả,
Luyện tập – Vận dụng
Luyện tập 1 trang 25 Lịch sử 10: Nêu và phân tích và một số ví dụ để làm rõ về việc sử dụng tri thức, phương pháp liên ngành trong nghiên cứu lịch sử.
Phương pháp giải:
Tìm hiểu thông tin qua internet
Trả lời:
Nghiên cứu liên ngành trong nghiên cứu lịch sử có thể kể đến nghiên cứu về Đường Lâm, Cổ Loa, Bách Cốc.
Cụ thể trong dự án Bách Cốc, Bách Cốc là một làng cổ thuộc huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Hợp tác nghiên cứu Bách Cốc đã kéo dài hơn 10 năm liền, với sự tham gia của rất nhiều học giả đa lĩnh vực của cả Nhật Bản và Việt Nam. Chỉ tính trong vòng 10 năm đầu, từ 1993 đến 2002, riêng phía Nhật Bản đã có 176 người từ 17 trường đại học với nhiều lĩnh vực như sử học, xã hội học, nhân loại học, địa lý, khảo cổ học, kinh tế học, môi trường học… tham gia. Trong quá trình khảo sát, nghiên cứu, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều tài liệu, dấu vết của các giai đoạn lịch sử từ thời Hùng Vương đến các Triều đại phong kiến Việt Nam. Thông qua chương trình nghiên cứu làng cổ Bách Cốc, các nhà khoa học đưa ra một cách nhìn chính xác về cấu trúc mô hình làng, đơn vị hành chính nhỏ nhất nhưng lại có vai trò quan trọng nhất trong đời sống xã hội của người Việt trên các lĩnh vực: lịch sử, văn hóa, xã hội học, khảo cổ học, dân tộc học.
Luyện tập 2 trang 25 Lịch sử 10: Thông qua ví dụ cụ thể, hãy phân tích mối liên hệ giữa Sử học với một lĩnh vực/ ngành khoa học xã hội và nhân văn hoặc khoa học tự nhiên mà em thích.
Phương pháp giải:
Liên hệ thực tế
Trả lời:
Ví dụ đó là mối liên hệ giữa Sử học và Toán học.
Trong quá trình nghiên cứu sử học, ta bắt gặp các số liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu. Ta cần áp dụng Toán học vào phương pháp tính định lượng để xử lí dữ liệu, phân tích dữ liệu, từ đó đi đến kết luận chính xác nhất.
Vận dụng 1 trang 25 Lịch sử 10: Hãy xây dựng một bài giới thiệu về trường học/ gia đình của em…. Trong những năm gần đây (lưu ý: trong bài viết thể hiện việc vận dụng những thông tin, kiến thức, kĩ năng, phương pháp liên ngành).
Phương pháp giải:
Liên hệ thực tế:
– Ngôi trường em đang theo học tên là gì?
– Ngôi trường đó xây dựng năm nào?
– Trường đã đạt được những thành tích gì?
Trả lời:
Vận dụng 2 trang 25 Lịch sử 10: Ở trường, em đã được trải nghiệm ứng dụng công nghệ nào trong giờ học lịch sử, nêu tác dụng của nó.
Phương pháp giải:
Liên hệ thực tế
Trả lời:
Ở trường, em đã được trải nghiệm ứng dụng công nghệ thực tế ảo trong giờ học lịch sử.
Tác dụng của công nghệ thực tế ảo này:
+ Giúp những con người hiện đại có thể chiêm ngắm hình ảnh cổ xưa của di tích, và có thể bước vào không gian di sản kiến trúc cách nay hàng thế kỉ.
+Phục vụ việc lưu trữ dữ liệu, bảo tồn văn hóa, tái lập phế tích, quảng bá di sản văn hóa thời
+ Ứng dụng trong công tác trưng bày bảo tàng, giáo dục di sản, quảng bá văn hóa truyền thống, điện ảnh, du lịch…
Xem thêm các bài giải SGK Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức hay, chi tiết:
Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống
Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại
Bài 5 : Khái niệm Văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ- trung đại
Bài 6: Một số nền văn minh phương Tây thời kì cổ trung đại