Giải bài tập Kinh tế Pháp luật lớp 10 Bài 16: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Mở đầu trang 98 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy liệt kê các quyền, nghĩa vụ cơ bản của bản thân và xác định đâu là quyền con người, đâu là quyền và nghĩa vụ của công dân?
Lời giải:
– Quyền con người:
+ Mọi người có quyền tự do và bình đẳng.
+ Quyền được sống.
+ Tất cả chúng ta được bảo vệ bởi pháp luật.
+ Quyền riêng tư.
+ Quyền có quốc tịch.
+ Quyền sở hữu cá nhân.
+ Tự do ngôn luận.
– Quyền và nghĩa vụ của công dân:
+ Công dân đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử và công dân từ đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân.
+ Công dân có quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội.
+ Công dân có quyền được làm việc, lựa chọn nghề nghiệp và nơi làm việc.
+ Công dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc, tham gia bảo vệ Tổ quốc, tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân.
1. Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về chính trị
Câu hỏi trang 98 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy cho biết, các chủ thể trong mỗi trường hợp trên đã thực hiện những quyền và nghĩa vụ nào của mình?
b) Theo em, các quyền và nghĩa vụ đó thuộc lĩnh vực nào và được quy định ở đâu?
Lời giải:
Yêu cầu a)
– Trường hợp 1: H và M đã thực hiện quyền bình đẳng, không bị phân biệt, đối xử trong đời sống văn hóa, xã hội.
– Trường hợp 2: Anh T thực hiện quyền tố cáo, khiếu nại với cơ quan chức năng việc làm trái pháp luật của gia đình bà A.
– Trường hợp 3: Anh Y thực hiện quyền bầu cử Hội đồng nhân dân.
Yêu cầu b) Các quyền và nghĩa vụ đó thuộc lĩnh vực chính trị và được quy định trong Hiến pháp năm 2013.
2. Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về dân sự
Câu hỏi trang 99 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Ở tình huống 1, anh T đã thực hiện quyền nào của mình?
b) Ở tình huống 2 và 3, K và Q đã xâm phạm đến quyền nào của M và N?
c) Theo em, quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân trong các tình huống trên được quy định ở đâu?
Lời giải:
Yêu cầu a) Anh T thực hiện quyền có nơi ở hợp pháp.
Yêu cầu b)
– K xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về danh dự và nhân phẩm.
– Q xâm phạm quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín.
Yêu cầu c) Quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân trong các tình huống trên được quy định trong Hiến pháp năm 2013.
3. Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về kinh tế, văn hóa, xã hội
Câu hỏi trang 100 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy cùng các bạn thảo luận và giải quyết thắc mắc của H.
b) Theo em, trong các trường hợp trên, bạn B đã được hưởng quyền gì và chị D đã thực hiện quyền nào của mình?
c) Các quyền của H, bạn B và chị D được quy định ở đâu và thuộc lĩnh vực nào trong đời sống?
Lời giải:
Yêu cầu a) H có thể kinh doanh doanh bánh ngọt theo đúng quy định về an toàn thực phẩm và được pháp luật bảo vệ bởi kinh doanh bánh ngọt không phải là ngành nghề mà pháp luật cấm.
Yêu cầu b)
– Bạn B được hưởng quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe.
– Chị D đã thực hiện quyền được đảm bảo an sinh xã hội.
Yêu cầu c) Các quyền của H, bạn B, chị D được quy định trong Hiến pháp 2013, thuộc lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội.
4. Thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Câu hỏi trang 101 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy nhận xét suy nghĩ và hành động của T?
b) Theo em, mỗi người cần phải làm gì để thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân?
Lời giải:
Yêu cầu a) T là người có trách nhiệm với bản thân và Tổ quốc, rất hào hứng, vui mừng khi biết mình có tên trong danh sách trúng tuyển nghĩa vụ quân sự và thuyết phục mẹ tin tưởng mình tham gia nghĩa vụ.
Yêu cầu b) Để thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, mỗi người cần:
– Tích cực tìm hiểu Hiến pháp để có thể hiểu biết đầy đủ về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.
– Tôn trọng quyền của mình và của người khác.
– Tuyên truyền, đấu tranh với những hành vi vi phạm Hiến pháp về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân.
Luyện tập
Luyện tập 1 trang 102 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết việc làm nào dưới đây là thể hiện công dân tự giác thực hiện quyền và nghĩa vụ cơ bản về kinh tế, văn hóa, xã hội? Vì sao?
A. Bạn P nộp hồ sơ và được trúng tuyển vào công ty A làm việc.
B. Ông V được pháp luật bảo hộ khi bị người khác xâm phạm về tính mạng, sức khỏe.
C. Bạn M tích cực học tập khi được Nhà nước hỗ trợ và cộng điểm vào đại học, vì chị là học sinh vùng cao.
D. Chị Q tham gia đóng góp ý kiến cho việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013.
E. Anh D viết đơn tố cáo ông H cán bộ xã về hành vi chiếm đoạt tài sản của Nhà nước.
G. Anh N nộp thuế thu nhập doanh nghiệp sau khi được cơ quan thuế nhắc nhở.
Lời giải:
– Chọn A, B, C
+ (Tình huống A) Bạn P thực hiện quyền làm việc, lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và nơi làm việc.
+ (Tình huống B) Ông V được hưởng quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe.
+ (Tình huống C) Bạn M được hưởng quyền và nghĩa vụ học tập.
Luyện tập 2 trang 102 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết hành vi nào sau đây vi phạm quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về dân sự? Vì sao?
A. Anh A vào nhà của bà H mà không được sự đồng ý.
B. Anh Đ và chị N đi đăng kí kết hôn tại Ủy ban nhân dân xã trước khi làm đám cưới.
C. Ông Q chủ tịch xã đã tôn trọng ý kiến phát biểu của mọi người trong cuộc họp dân.
D. Bạn T đã trả lại bức thư mình nhặt được cho bạn K.
E. Công ty X tự ý chấm dứt hợp đồng lao động với chị D khi chị đang nghỉ chế độ thai sản.
Lời giải:
Chọn A: Anh A xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.
Luyện tập 3 trang 102 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy kể tên các quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân mà em đang thực hiện ở gia đình, nhà trường và ngoài xã hội và nếu cách khắc phục với những quyền và nghĩa vụ mà em thực hiện chưa đúng theo gợi ý sau:
Lời giải:
| Quyền và nghĩa vụ cơ bản về chính trị |
Quyền tự do dân chủ, tự do cá nhân |
Quyền và nghĩa vụ cơ bản về kinh tế, văn hóa, xã hội |
Đánh giá | Cách khắc phục |
|
| Đúng | Chưa đúng | ||||
| Tham gia tuyên truyền về việc tham gia nghĩa vụ quân sự ở trường học và địa phương | x | ||||
| Không bao giờ đọc trộm tin nhắn, thư từ của người khác |
x | ||||
| Đôi khi còn vứt rác bừa bãi, không đúng nơi quy định | x | Phân loại rác hữu cơ, vô cơ và vứt rác đúng nơi quy định |
|||
Luyện tập 4 trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Em sẽ ứng xử như thế nào trong các trường hợp sau đây để bảo vệ quyền của bản thân:
a. Bạn T đe dọa chặn đường đánh em.
b. Bố mẹ xem nhật kí mà không có sự đồng ý của em.
c. Ông C ngăn cản em tố cáo hành vi đổ rác ra sông.
Lời giải:
– Xử lí trường hợp a) Nhờ đến sự giúp đỡ của mọi người đi đường hoặc kịp thời báo cho bố mẹ, giáo viên để ngăn chặn hành vi của bạn.
– Xử lí trường hợp b) Cất nhật kí ở chỗ bí mật khác, và nói chuyện với bố mẹ ko nên xem nhật kí của mình nữa, bố mẹ nên tôn trọng quyền riêng tư của con cái.
– Xử lí trường hợp c) Nhắc nhở ông nên vứt rác đúng nơi quy định để tránh ô nhiễm môi trường, nếu ông ko thực hiện thì vẫn tố cáo với chính quyền địa phương.
Luyện tập 5 trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10:
Trên cơ sở quy định của pháp luật, anh A (24 tuổi) đã mở một cửa hàng kinh doanh đồ dùng học tập. Anh A thuê người làm để tiếp tục đi học thêm văn bằng hai về ngành Công tác xã hội. Anh mong muốn sau khi tốt nghiệp sẽ mở một văn phòng tư vấn trợ giúp những người có hoàn cảnh khó khăn trong xã hội.
Theo em, anh A đã thực hiện những quyền và nghĩa vụ công dân nào của mình? Những quyền và nghĩa vụ đó có được pháp luật bảo vệ không?
Lời giải:
– Anh A thực hiện quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm; quyền và nghĩa vụ học tập.
– Những quyền và nghĩa vụ đó được pháp luật bảo vệ.
Luyện tập 6 trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Trước tình hình dịch bệnh do virus corona gây ra, anh V đã tiến hành đăng kí kinh doanh khẩu trang. Tuy nhiên, để thu được nhiều lợi nhuận, anh V đã nhập khẩu trang không rõ nguồn gốc và bán với giá cao cho nhân dân trong khu chung cư.
a) Em hãy nhận xét hành vi của anh V?
b) Theo em, hành vi của anh V đã xâm phạm tới quyền nào của con người theo quy định của Hiến pháp?
Lời giải:
Yêu cầu a) Hành vi của anh V là trái với đạo đức, pháp luật, lợi dụng tình hình dịch bệnh căng thẳng để trục lợi cho bản thân.
Yêu cầu b) Hành vi đó xâm phạm quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của con người, bán khẩu trang kém chất lượng, gây hại đến sức khỏe người khác; bên cạnh đó cũng vi phạm quyền tư do kinh doanh vì nhập bán khẩu trang giá cao, không rõ nguồn gốc.
Luyện tập 7 trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10:
Trước khi qua đời, ông Y có để lại một bản di chúc chi tài sản cho các con, P là con út trong gia đình và đang là học sinh trung học phổ thông, P băn khoăn, không biết mình có được thừa kế tài sản không?
Em hãy thảo luận với các bạn để giải quyết các tình huống trên.
Lời giải:
– P vẫn đang là học sinh trung học phổ thông, chưa đủ 18 tuổi nên vẫn là người chưa thành niên. Khi những người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản như đất đai, nhà cửa, động sản là xe môtô và xe ôtô phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý theo quy định pháp luật.
– Theo quy định của pháp luật khi người có tài sản chết có để lại di chúc thì những người con chưa thành niên của người chết vẫn được hưởng di sản không phụ thuộc vào nội dung của di chúc. Pháp luật không phân biệt là người đã thành niên hay chưa thành niên đều được hưởng di sản thừa kế như nhau đều bình đẳng trước pháp luật.
Vậy nên P vẫn được hưởng quyền thừa kế theo đúng quy định của pháp luật.
Vận dụng
Vận dụng 1 trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cùng các bạn tổ chức buổi tọa đàm về chủ đề: “quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” theo gợi ý sau:
– Lập kế hoạch (xác định thời gian, địa điểm, trang trí, chương trình, nội dung chương trình)
– Xây dựng nội dung tọa đàm (xây dựng bộ câu hỏi, lựa chọn trò chơi, viết bài phát biểu)
– Tổ chức tọa đàm theo kế hoạch
Lời giải:
Phần I. Phần mở đầu của buổi tọa đàm
– Nêu mục đích của buổi tọa đàm
– Giới thiệu đại biểu
– Nêu Nội dung chính của buổi tọa đàm
Phần II. Nội dung chi tiết của buổi tọa đàm
– Đề dẫn của chủ toạ
– Nội dung thứ nhất: Giới thiệu về các quyền con người.
– Nội dung thứ 2: thảo luận về quyền cơ bản của công dân
– Nội dung thứ 3: thảo luận về nghĩa vụ cơ bản của công dân
Phần III. Tổng kết
Vận dụng 2 trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Vẽ sơ đồ tư duy về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân theo nội dung của Hiến pháp năm 2013 và chia sẻ với bạn bè, mọi người xung quanh.
Lời giải:
Xem thêm các bài giải Kinh tế pháp luật lớp 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 15: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về chế độ chính trị
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 16: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 17: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 18: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về bộ máy nhà nước
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 19: Pháp luật trong đời sống xã hội